"Πάλε καλές αντάμωσες..." - Εισαγωγή σε μια Φωτογραφική Έκθεση για το Πανηγύρι του Άη Συμιού

Το κείμενο, που ακολουθεί, αποτελεί Εισαγωγικό Σημείωμα στην Φωτογραφική Έκθεση "Πάλε καλές αντάμωσες...", που εγκαινιάζεται σήμερα, Παρασκευή, 2 Ιουνίου 2017, στις 19:00, στον Πολυχώρο Πολιτισμού του Συλλόγου Φίλων της Μουσικής "ΔΙΟΝΥΣΙΟΣ ΣΟΛΩΜΟΣ", Ραζή Κότσικα 7, στο Μεσολόγγι.  

                        

 

                        “Πάλε καλές αντάμωσες…”

                    Φωτογραφικές στιγμές από τον Καλοκαιρινό  Άη Συμιό

Το 2013, με παρότρυνση του καλού Μεσολογγίτη Θανάση Λάκκα, βρέθηκα για πρώτη φορά  στο Πανηγύρι τ’ Άη Συμιού - Πανηγύρι, που έμελλε να προσδιορίσει την σχέση μου με το Μεσολόγγι και τους ανθρώπους του. Χωρίς επιστημονική προπαρασκευή, μόνο με το θάρρος του προσωπικού βιώματος, αποδύθηκα σε μια συστηματική παρατήρηση και φωτογραφική αποτύπωση του εθίμου, που μετράει πια πέντε συνεχή χρόνια. Στο πλαίσιο του Καλοκαιρινού Άη Συμιού του 2017, ένα ελάχιστο, αλλά, ελπίζω, χαρακτηριστικό, μέρος της προσπάθειάς μου φιλοξενείται από 2 μέχρι και 6 Ιουνίου, στην καρδιά της Ιεράς Πόλεως, στον μοναδικής αισθητικής Πολυχώρο των Φίλων της Μουσικής «ΔΙΟΝΥΣΙΟΣ ΣΟΛΩΜΟΣ».

Το Πανηγύρι τ’ Άη Συμιού ξεχωρίζει από άλλα Πανηγύρια λόγω του πολλαπλού χαρακτήρα του και των ιστορικοκοινωνικών του διαστάσεων. Πέρα από την θρησκευτική βάση, οι διαστάσεις αυτές έχουν τέτοιο βάθος και σημασία, ώστε να αποτελεί μοναδικό βίωμα ακόμη και μια απλή παρατήρηση των δρώμενων από τον επισκέπτη της πόλης.

Η έννοια, που εκφράζει πιο πολύ το Πανηγύρι, είναι, νομίζω, η «αντάμωση», που αποτελεί τον διαρκή και διακαή πόθο των Πανηγυριστών, Αρματωμένων και Καβαλαραίων. Η λαχτάρα της αντάμωσης είναι η πρώτη κινητήρια δύναμη όσων μαζεύονται κάθε χρόνο στα «Στέκια» για να πανηγυρίσουν με ζήλο κι αφοσίωση μνήμες ιερές και έμφορτες με αξίες και μηνύματα πανελλήνιας σημασίας, πανανθρώπινου χαρακτήρα.

Η έννοια της αντάμωσης ξεκινάει ήδη από τον σύνδεσμο του Μοναστηριού με την Έξοδο του Μεσολογγίου και ορίζει την δισυπόστατη φύση του Πανηγυριού. Πατώντας στα χνάρια της συμφωνημένης αντάμωσης των Εξοδιτών στο Μοναστήρι, οι Πανηγυριστές τελούν ταυτόχρονα μνημόσυνο για τους πεσόντες της Εξόδου και πανηγυρίζουν την απαράμιλλη ηθική τους νίκη επί των κατακτητών. Ηθική νίκη, που έμελλε να αποτελέσει ορόσημο του απελευθερωτικού αγώνα του ’21 και παγκόσμιο σύμβολο συνειδητής συλλογικής αυτοθυσίας, για χάρη της ύψιστης έννοιας της ανθρώπινης ελευθερίας και της εθνικής ανεξαρτησίας.

Ένα τέτοιο Πανηγύρι, όμως, που η ζωή του μετριέται με αιώνες, δεν λειτουργεί μόνο σε συμβολικό επίπεδο. Η διοργάνωση και η πραγματοποίησή του αποκαλύπτουν πολλές σταθερές, που έχουν την δική τους μεγάλη σημασία. Σταθερές, που περνούν από γενιά σε γενιά Μεσολογγιτών, αυτονόητες για τους ντόπιους, αλλά όχι και για τους επισκέπτες, στους οποίους τα επί μέρους στοιχεία του Πανηγυριού προκαλούν βαθύτατη εντύπωση.

Ο πάνδημος χαρακτήρας του εορτασμού είναι το πρώτο στοιχείο. Με τον ένα ή τον άλλο τρόπο συμμετέχει όλη η πόλη, συνεορτάζει, διευκολύνει την διοργάνωση, προσδοκά και αποδέχεται την αναστάτωση της καθημερινότητας, τις μουσικές και τα τραγούδια μέχρι βαθείας νυκτός έξω από σπίτια και καταστήματα, βγαίνει στα κατώφλια και στα περβάζια, χαιρετίζει και ραίνει με λουλούδια τους Πανηγυριστές, τραγουδάει και χορεύει μαζί τους.

Άλλο σπουδαίο στοιχείο είναι η συμβίωση των φυλών και η συνέργεια, που αντανακλώνται στο Πανηγύρι. Παραδοσιακά σταθεροί και αναντικατάστατοι οι ρόλοι των Ρομά ως μουσικών της κάθε Παρέας, χωρίς αυτό να τους καθιστά δευτεραγωνιστές ή λιγότερο Πανηγυριστές. Μαζί τραγουδούν όλοι, πρίμο-σεκόντο, όπως και μαζί ζουν ή συνεργάζονται στο Μεσολόγγι.

Καταλυτικό στοιχείο είναι, επίσης, η διαγενεακή συμμετοχή στο Πανηγύρι. Οι Πανηγυριστές, Αρματωμένοι και Καβαλαραίοι,  εμφυτεύουν το πνεύμα του Πανηγυριού ακόμη και στα πιο μικρά τους αγόρια. Τα παίρνουν μαζί στην πομπή και στα συμπόσια, τα ντύνουν με την ανάλογη φορεσιά, τα παροτρύνουν να συμμετάσχουν ενεργά όπου και όσο το επιτρέπει η ηλικία τους. Η πρακτική αυτή, μια ιδιότυπη, σταδιακή, παράδοση της σκυτάλης από τον πατέρα στον γιο, μεταλαμπαδεύει, ήδη από τρυφερότατη ηλικία, στους μικρούς Μεσολογγίτες το νόημα και τους συμβολισμούς του Πανηγυριού. Μεταλαμπαδεύει τις πανανθρώπινες και εθνικές αξίες, που αντικατοπτρίζονται στο Πανηγύρι – και τούτο σε εποχές έκπτωσης των αξιών αυτών. Έτσι ο μικρός Μεσολογγίτης εντάσσεται με φυσικό και αβίαστο τρόπο στην Παρέα. Στην Παρέα, που είναι μια μείζων οικογένεια και μια μικροκοινωνία ταυτόχρονα, ένα μικρό Μεσολόγγι και μια μικρή Ελλάδα, που τραγουδούν και χορεύουν χαρές και δοκιμασίες, που αντιστέκονται, που θυμούνται και τιμούν, που φιλοξενούν και τρατάρουν τους ξένους από το υστέρημά τους, που δένουν τα μέλη τους μεταξύ τους με δεσμούς ακατάλυτους.     

                    

Δεν ξέρω πόσο κατάφερε ο φωτογραφικός φακός να αποτυπώσει έστω κάποια από τα στοιχεία αυτά στα στιγμιότυπα της Έκθεσης. Ελπίζω πως με λίγη καλή διάθεση και φαντασία, ο επισκέπτης θα διακρίνει κι ο ίδιος όσα προσπάθησα προσωπικά να καταγράψω. Έτσι κι αλλιώς, πάντως, το Πανηγύρι δεν είναι εδώ, αλλά εκεί έξω, στους δρόμους της Ιεράς Πόλεως και στο ξέφωτο του Μοναστηριού. Εκεί συνέβησαν όλα όσα καταγράφονται στις φωτογραφίες, εκεί η κατάνυξη, εκεί το αχ του στεναγμού και η λάμψη της χαράς, εκεί η ντοπιολαλιά και το  τραγούδι κι η ζάλη του χορού. Δρασκελώντας το κατώφλι,  στα δρομάκια της πόλης τα ζούμε όλα - όλα όσα δείχνουν οι φωτογραφίες!

Κλείνοντας το σημείωμα αυτό, οφείλω να εκφράσω τις βαθύτατες ευχαριστίες μου σε όλο το Μεσολόγγι, σε όλους τους Μεσολογγίτες, για την τεράστια και ζεστή αγκαλιά τους. Η Έκθεση είναι το αντίδωρό μου στην Ιερά Πόλη – αντίδωρο, για το οποίο βοήθησαν καθοριστικά η Κα Βάσω Σωτηρίου, που είχε και δούλεψε πολύ την αρχική ιδέα, οι κκ. Μάκης Κουτσαγγέλης και Τάκης Φωλιάς, που, μαζί με τον Σύλλογο «ΔΙΟΝΥΣΙΟΣ ΣΟΛΩΜΟΣ», υιοθέτησαν αμέσως το εγχείρημα και διαθέσανε τον χώρο. Από κοντά ακολούθησαν οι Κες Ντίνα Παπαδοπούλου, Φωτεινή Καραβία, Λίτσα Κιτσινέλη και Δήμητρα Βραχά, που αυθόρμητα διεκπεραίωσαν μεγάλο μέρος της διοργάνωσης. Από κοντά ακόμα και το κύτταρο πολιτισμού, το «ΠΟΛΥΠΛΕΥΡΟ ΜΕΣΟΛΟΓΓΙ», το Μεζεδοπωλείο «Εξ αποστάξεως» της οικογένειας Σκαρμούτσου, το Ζαχαροπλαστείο «ΛΥΡΟΣ» και η Ποτοποιία Πασιόπουλου «ΠΕΛΑΔΑ».

Είμαι σε όλες και όλους ευγνώμων, είμαι ευγνώμων σε όλο το Μεσολόγγι, σ’ όλες τις Παρέες και δεν έχω άλλο να πω παρά «Πάλε καλές αντάμωσες…». Κάθε μέρα, κάθε μήνα, κάθε χρόνο, καλές αντάμωσες νάχουμε όλοι στον πλάτανο, στην βρυσούλα, στην πλατεία, στα δρομάκια, παντού όπου μαζεύονται άνθρωποι με αγάπη για τον τόπο, μ’ αγάπη αναμεταξύ τους…       

                                             Μεσολόγγι, Παρασκευή, 2 Ιουνίου 2017