ΜΟΥΣΙΚΕΣ ΤΗΣ ΠΙΝΔΟΥ - Ηχογράφηση στα σκέτα

Μπορεί και να συναντήθηκαν τυχαία στην ζωή τους τα μέλη μιας μικρής ομάδας παραδοσιακών Μουσικών, μπορεί και όχι. Δεν ήταν μεγάλοι, αλλά δεν ήταν και νέοι.  Ήταν όλοι, κατά πώς μας το λένε τα βιογραφικά τους, λίγο πριν λίγο μετά τα 40, δηλαδή πάνω στην ακμή τους. Αρκετά νέοι για νάχουν ορμή, κουράγια, δημιουργικότητα, κι αρκετά παλιοί για νάχουν κερδισμένη γνώση και πείρα και σοφία, για να αναπληρώσουν όσα βιώματα πιθανόν τους έλειπαν και να συμπληρώσουν άλλα. Όπως και νάχει, πάντως, συναντήθηκαν. Τελικά συναντήθηκαν κι από κει και πέρα το μόνο βέβαιο, είναι πως όσα ακολούθησαν δεν ήταν τυχαία, αλλά αποτέλεσμα πολύ συνειδητής και στοχευμένης έρευνας και δουλειάς.

Μιλάω για το Μουσικό Σχήμα, την κομπανία του Φώτη Καραβιώτη και του Γιάννη Λίτσιου, μιλάω για τους δυό τους  κι ακόμη μιλάω για τον Θάνο Ρούμπο, τον Κωνσταντίνο Παπαδημητρίου και τον Αντώνη Παπαδόπουλο. Μιλάω κυρίως για ένα εμπνευσμένο και συγκροτημένο μουσικό έργο-παρακαταθήκη. Ένα CD-υπόδειγμα προσέγγισης, σχεδιασμένο και υλοποιημένο με όρους ντοκουμέντου μεν, που, όμως, είναι ταυτόχρονα και μάλλον πρωτίστως υλικός φορέας γνήσιας συγκίνησης.  

Χάρις σε ευγενική χειρονομία του φίλου Γιάννη Λίτσιου, κρατώ στα χέρια μου εδώ και δυό μέρες το CD «Μουσικές της Πίνδου - Ηχογράφηση στα σκέτα». Το ακούω ξανά και ξανά κι όταν δεν το ακούω, πάλι στα χέρια μου τόχω, καθώς διαβάζω  το πολύ χρήσιμο και κατατοπιστικό ένθετο, που δίνει πληροφορίες και στοιχεία για τα τραγούδια και τους συντελεστές. 

Είναι από την πρώτη στιγμή ξεκάθαρο πως η παραγωγή του  Κώστα Τρικαλιώτη των Μουσικών Εκδόσεων «Το Έλατο» είναι άρτια. Τόσο επιμελημένη που στο τεχνικό επίπεδο ο ακροατής εντυπωσιάζεται, μαθαίνοντας ότι το  υλικό ηχογραφήθηκε ζωντανά. Δύο, μάλιστα, τραγούδια ηχογραφήθηκαν με την κομπανία εν κινήσει να συμμετέχει στον χορό και στο γλέντι. Δεν ξέρω πώς μπορεί τεχνικά να επιτεύχθηκε μια τέτοια καθαρότητα ήχου, αλλά προφανώς η ευκρίνεια των φωνητικών και η ακρίβεια των ενορχηστρώσεων είναι αποτέλεσμα της πολλής δουλειάς, που έχει προηγηθεί.

Πάνω στην Πίνδο ως σημείο σύγκλισης Δυτικής Μακεδονίας και Ηπείρου , ως νοητό σημείο συνάντησης και διασταύρωσης λαϊκών πολιτισμών, τα μέλη της κομπανίας Καραβιώτη-Λίτσιου βρέθηκαν μαζί με ζώντες φορείς τοπικών παραδόσεων. Τους φαντάζομαι όλους μαζί να περνούν ώρες ατέλειωτες ακούγοντας και ξανακούγοντάς τους να τραγουδάνε τα πατροπαράδοτα τραγούδια τους, να τους αφηγούνται πού και πώς και γιατί τα τραγουδάνε, πού μπαίνουν οι τελείες, τα κόμματα κι οι άνω τελείες, πώς συντονίζονται οι φωνές, ως πού σέρνονται τα φωνήεντα για να δώσουν το αχ του πόνου και της πίκρας, πότε και πώς κόβονται για να φανερώσουν - και ταυτόχρονα να κρύψουν έγκαιρα - την έξαψη του έρωτα.     

Θάταν πολύτιμες αυτές οι στιγμές, στιγμές απ’ αυτές, που δεν αξιώνεται κανείς πολλές φορές στην ζωή του. Κι είναι πολλαπλό το κατόρθωμα της κομπανίας, που τις αφομοίωσε. Τις έκαναν όλοι κτήμα τους και βίωμα και μας τις παραδίδουν στα σκέτα, στα αυθόρμητα, στα αδιαμεσολάβητα, όπως τις κατέγραψε η ψυχή τους. Γιατί, ναι, είναι ψυχωμένα τα τραγούδια του δίσκου, δεξιοτεχνικό το παίξιμο των οργάνων, καλοχωνεμένες οι πολυφωνίες. Είναι εν ολίγοις στέρεα τα σύγχρονα βήματα των 40άρηδων Μουσικών πάνω στα παλιά, βλαχόφωνα κι ελληνόφωνα,  χνάρια, πάνω στα «κανακαιρίσια» πατήματα, που αφήσαν οι γερόντοι, σημαδεύοντας  προς όφελος των νεώτερων  τα μονοπάτια και τα περάσματα της Πίνδου.  

Όσοι ενδιαφέρονται για την μουσική μας παράδοση κι ακόμη περισσότερο για τα παντρέματά της - παντρέματα, που μεταξύ άλλων, σηματοδοτούσαν και την αρμονική συμβίωση φυλών και φύλων και λαών, την σύμπτυξη και την αφομοίωση στοιχείων από διαφορετικές κουλτούρες, τρόπους, γλώσσες - ας μην ξεπεράσουν αυτή την συγκροτημένη δουλειά.  Διατίθεται με μόλις  8 ευρώ από την ELATO RECORDS, μέσω των τηλ. 2410535717 ή 6938059200. 

                        

Η ΛΥΣΙΣΤΡΑΤΗ στο Μεταξουργείο

Δεν είναι πολύ συνηθισμένο να εντρυφούν στο αρχαίο δράμα οι νεώτεροι ηθοποιοί. Γι' αυτό κι όταν συμβαίνει οφείλουμε όλοι να κοντοστεκόμαστε καλοπροαίρετα, να κρίνουμε το εγχείρημα έτσι κι αλλιώς ελπιδοφόρο, να εκτιμούμε την αναμέτρηση της νεανικής καλλιτεχνικής ορμής με το κλασικό.
Ακόμη λιγότερο συνηθισμένο είναι αυτή η αναμέτρηση να λαμβάνει χώρα στην καρδιά του Αθηναϊκού Καλοκαιριού σε κλειστό θέατρο. Στο στοίχημα του καλλιτεχνικού αποτελέσματος προστίθεται τότε και το στοίχημα της προσέλκυσης θεατών.
Αυτά τα δύο στοιχήματα είχε μπροστά του ο Άρης Ηλίας Τοπάλογλου, όταν, με μιαν ομάδα έξι ακόμα ομηλίκων ηθοποιών, διάλεξαν να μετάσχουν στον θεσμό του Summer Stock Theater και του Προγράμματος "Ο Αριστοφάνης αλλιώς", ανεβάζοντας την "Λυσιστράτη" στο "ΑΠΟ ΜΗΧΑΝΗΣ ΘΕΑΤΡΟ" του Μεταξουργείου, στον πεζόδρομο της Ακαδήμου 13. Η Κάτω Σκηνή του Θεάτρου, ομολογουμένως άψογα κλιματιζόμενη, ξεκίνησε από τα μέσα του Ιουνίου και θα φιλοξενεί το εγχείρημα της Ομάδας αυτής για δύο ακόμα παραστάσεις, Πέμπτη 11 και Σάββατο 13 Ιουλίου, με έναρξη στις 9 μ.μ. 
Δύο στοιχήματα, λοιπόν, που ευτυχώς δεν φόβισαν κανέναν από τους συντελεστές!

      
Η υπόθεση της "Λυσιστράτης", της πιο γνωστής και δημοφιλούς κωμωδίας του Αριστοφάνη, είναι λίγο πολύ γνωστή σε όλους. Η Αθηναία Λυσιστράτη πείθει  τις γυναίκες της εποχής της να προβούν και να τηρήσουν πιστά ερωτική αποχή, μέχρι να πεισθούν οι άνδρες να συνάψουν ειρήνη και να δώσουν τέλος στον Πελοποννησιακό πόλεμο, που απειλούσε ολόκληρο τον Ελληνισμό. Ο επώνυμος ρόλος είναι για τους παλιότερους ταυτισμένος με την μεγάλη πρωταγωνίστρια του ΕΘΝΙΚΟΥ ΘΕΑΤΡΟΥ, Μαίρη Αρώνη, που τον "μονοπωλούσε" επάξια και με τεράστια επιτυχία επί πολλά χρόνια στα Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου.

Φυσικά, το γεγονός αυτό δεν απέτρεψε στο πέρασμα των χρόνων πολλές διαφορετικές προσεγγίσεις του κλασικού κειμένου και προτάσεις ανεβάσματος λιγότερο ή περισσότερο πρωτοποριακές και επικαιροποιημένες, για να συγκινηθεί ο σύγχρονος θεατής. Ο Άρης Ηλίας Τοπάλογλου, που ερμηνεύει και σκηνοθετεί, με την ομάδα του, αποτελούμενη από την Μαρία Ελευθεριάδου, τον Νίκο Δήμα, την Κατερίνα Καλουμένου, τον Κωνσταντίνο Μυλωνά, την Μυρτώ Μπέρνχαρτ  και την Sally Al Dabbas, επιχείρησαν μια νεανική προσέγγιση. Με λιτά μέσα, κοστούμια και σκηνικά, που επιμελήθηκε η Όλγα Σαλιώρα και προέρχονται από το στοκ του Θεάτρου, και με την μετάφραση του Δημ. Δημητριάδη, φρεσκάρουν το έργο και το ανέβασμά του, χωρίς να πέφτουν ούτε στις γνωστές παγίδες της εύκολης, αγοραίας, επικαιροποίησης ούτε στην ακατάσχετη, άσκοπη, βωμολοχία ούτε, κυρίως, σε εντυπωσιακούς νεωτερισμούς. Ασφαλώς υπάρχει η τολμηρή γλώσσα του Αριστοφάνη, όπου και όσο χρειάζεται, ασφαλώς υπάρχουν οι τολμηρές και οι πολύ τολμηρές χειρονομίες, που ταιριάζουν στο θέμα και στην πλοκή του έργου, ασφαλώς υπάρχουν και τα νεωτεριστικά ευρήματα, αλλά όλα υπηρετούν την παράσταση και την ουσία της, εναρμονίζονται χωρίς ποτέ να ξεχειλίζει το ποτήρι. Το μέτρο αυτό επιτρέπει στον θεατή να επικεντρωθεί λίγο περισσότερο στο έργο και στα διαχρονικά του νοήματα, του επιτρέπει ακόμη να παρατηρήσει με μεγαλύτερη προσοχή τις ερμηνείες των ηθοποιών, τα σώματα που ιδρώνουν στην σκηνή, τον φορτισμένο λόγο, το πάθος, τελικά, των νέων ανθρώπων, που αναμετρώνται πιασμένοι χέρι-χέρι με ένα κλασικό κείμενο.
Μέσα από την νεανική, αλλά ισορροπημένη, σκηνοθετική ματιά του Τοπάλογλου, το έργο γίνεται έργο συνόλου, χωρίς πρώτους και δεύτερους ρόλους. Γίνεται, όμως, επίσης και πολύ σωματικό, ιδιοφυώς σωματικό. Τα σώματα δεν υπερκαλύπτονται από τον θεατρικό λόγο, την ποιητική απαγγελία, την πολιτική ρητορεία. Κάθε άλλο! Τα σώματα, έρχονται πλέον να δικαιώσουν την έμπνευση και την επιχειρηματολογία της Λυσιστράτης, πρωταγωνιστούν ισομερώς, κάνουν έντονη την παρουσία τους, έτσι όπως πάλλονται, έτσι όπως εφάπτονται και τέμνονται διαρκώς. Τα σώματα, με δυό λόγια, πείθουν ως όπλα και επιχειρήματα της Λυσιστράτης και των γυναικών, που την ακολουθούν στον αγώνα της. Τα γυναικεία προκαλούν και τα ανδρικά υποφέρουν, στην πορεία προς την επίτευξη του ιερού σκοπού!
Κι όσο ο λόγος των ηθοποιών υποστηρίζει τις ιδέες τους, άλλο τόσο τα σώματά τους έρχονται να υπογραμμίσουν τον λόγο τους. Επιμελημένες από την Χρυσηίδα Λιατζιβίρη, οι κινήσεις των σωμάτων, κινήσεις ακριβείας και συγχρονισμένες συχνά στα όρια της χορογραφίας, έχουν λόγο ύπαρξης, προωθούν την πλοκή, χρωματίζουν τα δρώμενα με τα πιο έντονα χρώματα, χτίζουν τους θεατρικούς χαρακτήρες από κοινού με τον λόγο του Αριστοφάνη.
Υπό τους όρους αυτούς, δεν είναι παράξενο που η θεατρική αυτή ομάδα κέρδισε και τα δύο στοιχήματα. Έδωσε μια πολύ ζωντανή "Λυσιστράτη", μια παράσταση, που κυλάει με γρήγορους ρυθμούς και με ένταση, χωρίς να πελαγοδρομεί από μοντερνιά σε μοντερνιά - και, ας το πούμε κι αυτό, την έδωσε σε ικανό αριθμό θεατών. Όταν καταφέρνεις να έχεις τόσο πολλούς θεατές σε κλειστή Αίθουσα, μεσούντος του Ιουλίου, σημαίνει όχι μόνο ότι κάτι κάνεις καλά αλλά και ότι αυτό το κάτι κυκλοφορεί από στόμα σε στόμα. Κάνουν θόρυβο στην Αθήνα τα παιδιά με αυτή τους την "Λυσιστράτη", έχουν βάλει ψυχή και σώμα εκεί μέσα, και αξίζουν την προσοχή μας!