Στον Άη Συμιό, την Κυριακή, σαν έξαφνα ακουστεί...

Το Μεσολόγγι είναι μια επίπεδη πόλη, χαλαρή, ήρεμη. Ζώνεται από μια γαλήνια λιμνοθάλασσα, που την ώρα του δειλινού μοιράζεται με τον ουρανό τα πιο μαγευτικά χρώματα. Πίσω του απλώνονται γενναιόδωρα όλες οι αποχρώσεις του πράσινου, έτσι που νάχει σκιά να πλαγιάσει το κουρασμένο σώμα και γκάμα χρωματική, που να γαληνεύει το βλέμμα.

Οι δρόμοι στην πόλη είναι στενοί, με κίνηση και ζωντάνια στο εμπορικό κέντρο, αλλά ήσυχοι στις γύρω γειτονιές. Μολονότι δεν λείπουν τα αυτοκίνητα, τα ποδήλατα είναι πανταχού παρόντα και παραμένουν το δημοφιλέστερο κι απλούστερο μέσο μεταφοράς.

Την Κυριακή, παραμονή της Πεντηκοστής, όμως, η ατμόσφαιρα ακόμα και στην πιο απόμερη γειτονιά αλλάζει. Η καρδιά του Μεσολογγιού πάλλεται πια στον ρυθμό του Πανηγυριού του Άη Συμιού και ετοιμάζεται για τα επερχόμενα. Τα πρώτα γλέντια έχουν κιόλας αρχίσει από το βράδυ του Σαββάτου, αλλά, την Κυριακή, καθώς κοντοζυγώνει η ώρα της επίσημης έναρξης, τα πράγματα παίρνουν να σοβαρεύουν, όπως τους πρέπει.
Οι φορεσιές έχουν βγει από τις ντουλάπες - νάτες, φρεσκοσιδερωμένες! Κι οι αρματωσιές βγήκαν από μπαούλα και συρτάρια - δες, γυαλίζουν!

Χέρια γυναικεία περιποιούνται και φρεσκάρουν τα υφάσματα. Χέρια αντρικά χαϊδεύουν τα λαμπερά μέταλλα και τα σιδερικά. Κειμήλια γενεών, συμπύκνωση μνήμης, ζωή στο σήμερα, προβολή στο μέλλον - όλα τούτα μαζί σ' ένα κομμάτι ύφασμα, σε μια σπάθα μαυρισμένη απ' τον καιρό.

Το ντύσιμο, που γενικά αποτελεί για τον άντρα μια σωματική, σχεδόν μηχανική, διαδικασία, τώρα είναι πιο πολύ τελετουργία, ένα τυπικό, που ανοίγει την ψυχική διαδικασία. Μέσα από το Πανηγύρι του Άη Συμιού, ο Αρματωμένος βιώνει και ξαναβιώνει τον προγονικό μύθο, που, όμως, εδώ, στο Μεσολόγγι, δεν είναι παραμύθι, δεν είναι θρύλος φτιασιδωμένος. Εδώ είναι ιστορία χειροπιαστή, ιστορία τεκμηριωμένη, που πριν γίνει κεφάλαιο της Ιστορίας με Ι κεφαλαίο, πριν επηρεάσει δυναμικά την πορεία του Αγώνα της Ελληνικής Ανεξαρτησίας, πριν κινητοποιήσει τους απανταχού Φιλέλληνες και ισχυρούς του καιρού εκείνου, είχε κιόλας με τρόπο τραγικό και συνάμα μεγαλειώδη αγγίξει την μικρή ιστορία της κάθε Μεσολογγίτικης οικογένειας, την καθημερινότητα του καθενός πλούσιου ή φτωχού κατοίκου της πόλης.

Οι γυναίκες, σε μεγάλο βαθμό κρατούν έναν διακριτικό ρόλο στο Πανηγύρι. Την Κυριακή, όμως, ετοιμάζουν το σπίτι και τα κεράσματα, συμμετέχουν στην προσμονή, μοιράζονται την υπερένταση.

Κι εκεί κατά το μεσημέρι, σαν έξαφνα ακουστεί από μακριά ήχος από νταούλια και ζουρνάδες, ξέρουν πως πλησιάζει ο Καπετάνιος, πως έρχεται ο αρχηγός της Παρέας, που μαζεύει ένα-ένα τα παλικάρια του από το σπίτι του τον καθένα. Και βγαίνουν στα κατώφλια και στον δρόμο, βγαίνουν στα μπαλκόνια και στις αυλές, έτοιμες να τον υποδεχθούν, να τον καλωσορίσουν, μαζί με την ζυγιά του κι όσα παλικάρια έχει κιόλας συγκεντρώσει, έτοιμες να παραδώσουν στην ευθύνη του τον σύζυγο, τον αδελφό, τον γιο.

Είναι μια σπουδαία στιγμή αυτή. Η υπερένταση της προσμονής, που κρατούσε όλο το πρωινό, γίνεται τώρα έξαψη, γίνεται προσδοκία για τα τραγούδια και για τους χορούς και για τα καλύτερα, που θάρθουν. Το σπίτι ανοίγει διάπλατα. Χαμόγελα, φιλιά, αγκαλιές, χωρατά και τραταρίσματα - όλα μαζί κι όλα ταυτόχρονα...

Όσο οι γυναίκες φιλεύουν την Παρέα, ο Αρματωμένος ολοκληρώνει το ντύσιμό του με τις τελικές λεπτομέρειες, σταυροκοπιέται όπως θα σταυροκοπήθηκαν οι Εξοδίτες και, έτοιμος πια, περνάει την τελευταία επιθεώρηση από τον Καπετάνιο, πίνει μια τελευταία γουλιά, ρίχνει μια τελευταία γυροβολιά κι αποχαιρετά τους δικούς του, αφήνει πίσω την καθημερινότητα, την ρουτίνα, τις έγνοιες, που τις επόμενες ώρες θα αρχίσει συστηματικά να πνίγει στο κρασί, στο τσίπουρο, στο τραγούδι, στον χορό.

Για τις επόμενες δυό μέρες, ο Αρματωμένος πορεύεται προς την δική του Έξοδο, ανασαίνει τον δικό του αέρα λευτεριάς κάτω από τον πλάτανο του Άη Συμιού, ανήκει μονάχα στον Καπετάνιο και στην Παρέα του. Το Πανηγύρι τώρα αρχίζει!

Για τον Αρματωμένο, για την Παρέα, για το Μεσολόγγι και τον Άγιο, για την τιμή της Εξόδου και για τον αέρα της λευτεριάς, για όλους μας... Το Πανηγύρι αρχίζει!..
   

"Γυναίκα ελικοβλέφαρη, γυναίκα αγαπημένη..."

"Τα σπίτια που είχα μου τα πήραν. Έτυχενα ’ναι τα χρόνια δίσεχτα· πολέμοι χαλασμοί ξενιτεμοί·...

δεν ξέρω πολλά πράγματα από σπίτιαξέρω πως έχουν τη φυλή τους, τίποτε άλλο.Καινούρια στην αρχή, σαν τα μωράπου παίζουν στα περβόλια με τα κρόσσια του ήλιου,κεντούν παραθυρόφυλλα χρωματιστά και πόρτες15γυαλιστερές πάνω στη μέρα·όταν τελειώσει ο αρχιτέκτονας αλλάζουν,ζαρώνουν ή χαμογελούν ή ακόμη πεισματώνουνμ’ εκείνους που έμειναν μ’ εκείνους που έφυγανμ’ άλλους που θα γυρίζανε αν μπορούσαν20ή που χαθήκαν, τώρα που έγινεο κόσμος ένα απέραντο ξενοδοχείο.

Δεν ξέρω πολλά πράγματα από σπίτια,θυμάμαι τη χαρά τους και τη λύπη τουςκαμιά φορά, σα σταματήσω·...

ετοιμάζεται να ’ρθει να μ’ αποχαιρετήσει...... μια γυναίκα ελικοβλέφαρη βαθύζωνηγυρίζοντας από λιμάνια μεσημβρινά,35Σμύρνη Ρόδο Συρακούσες Αλεξάντρεια,από κλειστές πολιτείες σαν τα ζεστά παραθυρόφυλλα,με αρώματα χρυσών καρπών και βότανα,πως ανεβαίνει τα σκαλιά χωρίς να βλέπειεκείνους που κοιμήθηκαν κάτω απ’ τη σκάλα.

40Ξέρεις τα σπίτια πεισματώνουν εύκολα, σαν τα γυμνώσεις."
                                                                Γιώργος Σεφέρης "Κίχλη"                                                          Α' Το σπίτι κοντά στη θάλασσα

        Με τίτλο εν μέρει δανεισμένο από στίχο του Γιώργου Σεφέρη, η λαογράφος  Κα Βάνα Σαλταπίδα, ιδρύτρια και Πρόεδρος του Λαογραφικού Ομίλου "ΣΕΜΕΛΗ" της Βάρης, εμπνεύσθηκε και δημιούργησε μια μοναδική παράσταση, που αποτυπώνει την πορεία και τον ρόλο της της Ελληνίδας γυναίκας, διαχρονικά. 

Η "Γυναίκα ελικοβλέφαρη, γυναίκα αγαπημένη" είναι η γνώριμη σε όλους μας γυναίκα μάνα, σύντροφος, αδελφή, κόρη. Η γυναίκα που ζει μαζί μας, που αλλάζει διαρκώς ρόλους στην πορεία της στην ζωή και στο πλευρό μας. Η γυναίκα, που είναι δημιούργημα του περιβάλλοντός της και εισακούει τις ανάγκες του, τα κελεύσματά του, που ανταποκρίνεται αγόγγυστα... 
Το ίδιο το περιβάλλον της είναι πολυσύνθετο, όχι μόνον γιατί έρχεται από πολύ παλιά στον χρόνο, όπως κάθε τι Ελληνικό, αλλά και γιατί έρχεται απ' όλες τις γωνιές του παλιού κόσμου, όπου εξαπλώθηκε ο Ελληνισμός, για να μαζευτεί στην συνέχεια, να "συρρικνωθεί' στο αρχικό του λίκνο, σε τούτη την ευλογημένη γωνιά της Μεσογείου, ξαναρχίζοντας από την αρχή, ξαναστήνοντας από την αρχή το σπίτι του. Σπίτι, που χτίστηκε με τα θεμελιώδη: Χρώματα, αρώματα, μυρωδιές, λαλιές και μουσικές από τις πατρίδες ιδιαίτερες, άλλες χαμένες ολότελα κι οριστικά, κι άλλες πάλι, που απλώς έμειναν πίσω, να πλέουν στο αρχιπέλαγος, να μιλούν με τους ανέμους των βουνοκορφών. Πατρίδες, που στοιχειώνουν, όμως, πάντα την μνήμη και διαμορφώνουν, τελικά, την μοίρα και την καθημερινότητα!

Η δημιουργός του έργου επέλεξε συνειδητά να προσεγγίσει το θέμα της γυναικείας μοίρας στον τόπο μας μέσα από αυτά τα στοιχεία της κοινής μας κληρονομιάς. Μουσικές, τραγούδια και χοροί της πατρίδας μας, διαχρονικές συνήθειες και ήθη, χαρακτηριστικές συμπεριφορές και πρακτικές, που διαπερνούν οριζόντια και κάθετα όλες τις κοινωνικές τάξεις και τα στρώματα, επιστρατεύονται γλυκά επί σκηνής και βοηθούν στην ανίχνευση της γυναικείας προσωπικότητας. Όλα τούτα μιλούν σε όλους μας, ξυπνάνε μνήμες, γεννούν νοσταλγία. Παρ' όλ' αυτά, όμως, εκείνο που τελικά πιο πολύ ανιχνεύεται δεν είναι  μια Ελλάδα, που χάθηκε, αλλά μια Ελλάδα, που αναδύεται ξανά, που αναδεικνύεται και αναδεικνύει ό,τι καλύτερο και πιο αυθεντικό έχει στον κόρφο της.             
Η μοναδική αυτή μουσικοχορευτική παράσταση, που έχει δοκιμασθεί ήδη στο Δημοτικό Θέατρο της Βάρης και στο Γρυπάρειο Πολιτιστικό Κέντρο της Μυκόνου, μεταφέρεται τώρα δικαιωματικά στο Αμφιθέατρο του Μουσείου Μπενάκη (στην οδό Πειραιώς), την Παρασκευή, 20 Ιουνίου. Το σχήμα "Μουσικό Σεργιάνι" θα καλύψει ζωντανά το μουσικό μέρος, ενώ οι σολίστ και οι χορωδοί του Ομίλου "ΣΕΜΕΛΗ", επίσης ζωντανά, θα ερμηνεύσουν τα τραγούδια και θα χορέψουν. 

Η βραδιά θα ανοίξει με διάλεξη πάνω στον ρόλο και την αέναη διαδρομή της Ελληνίδας γυναίκας από την παραδοσιακή , αγροτική κοινότητα μέχρι σήμερα από την λαογράφο, Κα Βάνα Σαλταπίδα, ενώ  Η παράσταση θα προλογισθεί από τον Γιάννη Δ. Καρνεσιώτη, Νομικό και φωτογράφο.