17Ν - το ηθικό και το πολιτικό ζήτημα ενός βιβλίου

Πολύ συχνά συμβαίνει να προσεγγίζουμε φλέγοντα θέματα με τρόπο τελείως λανθασμένο και ρηχό ή εν πάση περιπτώσει αμφιλεγόμενο και γι' αυτό αναποτελεσματικό - εκτός κι αν ο αποπροσανατολισμός του μέσου πολίτη είναι ο μη ομολογούμενος κύριος στόχος.

Αφορμή για τις σκέψεις αυτές έδωσε για μιαν ακόμη φορά η υπόθεση της 17Ν, μια υπόθεση, που έχει ματώσει τον τόπο και ταλανίζει τον δημόσιο βίο χρόνια τώρα. Η έκδοση των "Απομνημονευμάτων" του καταδικασμένου ως κύριου εκτελεστή άνοιξε μια τεράστια συζήτηση, αρχής γενομένης από το αν μπορούσαν κι έπρεπε να εκδοθούν  και πώς.   

Η δυνατότητα της έκδοσης, ωστόσο, είναι νομικό ζήτημα και ανάγεται στις βασικές αρχές της λειτουργίας της δημοκρατίας και του Συντάγματος. Τόσο νομικό όσο νομικό είναι και το ζήτημα της ποινικής αξιολόγησης και περαιτέρω αντιμετώπισης ενεργειών, όπως τα εγκλήματα κατά της ανθρώπινης ζωής και της περιουσίας. Όλοι, ακόμη και οι Φορείς των πιο παράλογων ή αμφιλεγόμενων ιδεών, έχουν το δικαίωμα έκφρασης των απόψεών τους. Και επίσης όλοι τιμωρούνται για τις όποιες εγκληματικές τους ενέργειες - τέλος... Ή μήπως όχι;
Όχι τελείως. Η ποινική αντιμετώπιση κλείνει το ζήτημα από νομική άποψη, αλλά παραμένουν ανοιχτά τα πολιτικά και τα ηθικά ζητήματα. Τα "πρέπει" και το "δέον" είναι ζητήματα ανοιχτά.

  

Σε τελική ανάλυση, η δράση ατόμων και οργανώσεων όπως η 17Ν μόνον με πολιτικό τρόπο μπορεί να αντιμετωπισθεί αποτελεσματικά και οριστικά από την Πολιτεία και το οργανωμένο Κράτος - διαφορετικά δεν αφοπλίζονται ούτε ιδεολογικά ούτε κυριολεκτικά. Οι απόψεις εδώ μπορεί να είναι πολλές και αντικρουόμενες, ανάλογα με τις πολιτικές και ιδεολογικές τοποθετήσεις, ανάλογα με την θέση ή το όραμα περί Κράτους και των ορίων ή του τρόπου λειτουργίας του.  

Το ηθικό ζήτημα, όμως, είναι γενικότερο, αφορά στην ατομική στάση του καθενός μας και, κατ' επέκταση, στην στάση της κοινωνίας συνολικά. Δεν είναι δυνατόν, βέβαια, να υπαγορεύσουμε ενιαία ηθική στάση σε κανένα κοινωνικό σύνολο, αλλά μπορούμε να υποστηρίξουμε την προσωπική, δική μας, και να την θέσουμε στην κρίση του.

Ελεύθερα και ανεμπόδιστα, λοιπόν, μπορεί ο συγγραφέας των "Απομνημονευμάτων" να καταγράψει την ιστορία του, να αναζητήσει εκδότη ή να την εκδώσει ο ίδιος, να την διαθέσει προς πώληση και, τελικά, να εκτεθεί στην δημόσια κρίση, πέραν της κρίσης της Δικαιοσύνης, που έχει προηγηθεί.
Και έτσι πρέπει... Δεν είναι διαπραγματεύσιμη η ελευθερία του λόγου ούτε τίθεται υπό αμφισβήτηση ή υπό όρους!
Ηθικό ζήτημα είναι, όμως, αν θα προθυμοποιηθεί κάποιος εκδότης - και ποιός - να  συμβληθεί μαζί του, να χρηματοδοτήσει την έκδοση, να την προβάλει - και πώς. Εδώ, μάλιστα, υπάρχει κι ένα γιατί, που συνάπτει το ηθικό με το πολιτικό ζήτημα, ενώ αντίστοιχα ηθικό και πολιτικό είναι και το πώς θα αντιμετωπίσει ο καθένας από μας την έκδοση καθ' εαυτήν, αν θα αγοράσει κι αν θα διαβάσει το βιβλίο και γιατί, πώς θα το κρίνει.

Στην περίπτωση του απλού αναγνώστη το ηθικό θέμα είναι σχεδόν αυτονόητο. Δεν πρόκειται για περιγραφή και καταγραφή απλών εγκλημάτων με μιαν ελκυστική πλοκή και "σασπένς", αλλά εγκλημάτων, που συνδέονται με πολιτική σκέψη και κίνητρα, εγκλημάτων, που ουσιαστικά γίνονται για να λάβει δημοσιότητα ένα συγκεκριμένο πολιτικό σκεπτικό ή για να αποδοθεί κάποιου είδους, αυθαίρετη, πάντως, "λαϊκή δικαιοσύνη". Επομένως, ο απλός αναγνώστης μπορεί και πρέπει, κατά την προσωπική μου άποψη, να δείξει την αποστροφή του, την περιφρόνησή του για μια πρακτική, η οποία δεν επιφυλάσσει στον εκάστοτε εκτελεστή έναν απλό ρόλο δικαστή ή κριτή, αλλά ρόλο Θεού, ρόλο αναπότρεπτης και αμετάκλητης μοίρας - ο θάνατος δεν διορθώνεται, αυτού του είδους η ποινή δεν ανακαλείται, δεύτερες σκέψεις δεν χωρούν, έφεση, επανάκριση δεν υφίσταται. Κατήγορος και ύπατος κριτής συμπίπτουν στο ίδιο πρόσωπο, ευκαιρία για εξηγήσεις και απολογίες δεν δίνεται, η ποινή του θανάτου είναι προαποφασισμένη υπό συνθήκες άγνωστες, σκοτεινές, αμφιλεγόμενες.
Η όλη "διαδικασία" είναι ξένη προς την ανθρώπινη φύση, τον κόσμο των ιδεών, τον στοιχειώδη νομικό πολιτισμό, τις ευγενέστερες παραδόσεις της Αριστεράς, την οποία συχνά επικαλούνται τα καταδικασμένα στελέχη της 17Ν και οι υποστηρικτές τους. Ωστόσο, αφ' ενός, η Ευρώπη ειδικά, ως λίκνο και χώρος ανώτερων ιδεών, και αφ' ετέρου, η ίδια η ευρύτερη Αριστερά έχουν δώσει αγώνες για την κατάργηση της ποινής του θανάτου, ακόμη και στην περίπτωση τήρησης πολλών δικονομικών εγγυήσεων. Η θανατική ποινή είναι απλώς εντελώς έξω από το αξιακό μας σύστημα - τελεία και παύλα.

Στην περίπτωση του εκδότη υπεισέρχονται πολλά κριτήρια, που συνδέονται με τα αμέσως προηγούμενα, αλλά προστίθεται και το κίνητρο του προσδοκώμενου κέρδους - κέρδους, που, εν προκειμένω, μπορεί να είναι και υλικό και πολιτικό. Δεν μπορεί να μη ληφθεί υπ' όψιν ότι η έκδοση του συγκεκριμένου βιβλίου έγινε από συγκεκριμένο εκδότη, που συνδέεται τουλάχιστον έμμεσα με συγκεκριμένο Κόμμα και σε προεκλογική συγκυρία πρωτοφανώς κρίσιμη για την περαιτέρω πορεία της Αριστεράς, η οποία, ειρήσθω εν παρόδω, ουδέποτε έκρυψε την πεποίθησή της ότι τα κίνητρα και οι χρονικές στιγμές τρομοκρατικών χτυπημάτων και εκδηλώσεων είναι τουλάχιστον ύποπτα, αντιστρατεύονται τα λαϊκά και εθνικά συμφέροντα, συκοφαντούν τα κινήματα της Αριστεράς, διασύρουν τις ιδέες της.        
                             

 Εκδότες και αναγνώστες, λοιπόν πορεύονται κατά την κρίση και την πεποίθησή τους. Κάποιοι απ' αυτούς νοιώθουν την ανάγκη να δικαιολογηθούν - ο εκδότης εδώ συνόδευσε την έκδοση με πλήρη διευκρινιστική ή, κατ' άλλους, απολογητική τοποθέτηση. Και οι εν δυνάμει αναγνώστες θεώρησαν το ίδιο σκόπιμο να δημοσιοποιήσουν τους λόγους της μας ή της άλλης στάσης τους. Κι όλα τούτα λειτουργούν, τελικά, υπέρ του βιβλίου από διαφημιστική άποψη, ενώ το καλύτερο, που θα του άρμοζε, θα ήταν μάλλον η αποσιώπηση! Διόλου περίεργο ότι ήδη η Α' Έκδοση, 10.000 αντίτυπα, εξαντλήθηκε εν ριπή οφθαλμού...      
Ακόμη περισσότερο, όμως, έχουμε τώρα κι έναν βιβλιοπώλη, που, αν καταλαβαίνω καλά προέρχεται από τον χώρο της διαφήμισης και θεωρεί πρέπον να διαφημίσει τώρα δεόντως την άρνησή του να διακινήσει το βιβλίο, με πινακίδα στην βιτρίνα του. Ανεξαρτήτως προθέσεων, όμως, οι ηθικές στάσεις δεν διαφημίζονται, δεν έχουν χρεία δικαιολογιών, δεν διατυμπανίζονται. Οι ηθικές στάσεις μιλούν από μόνες τους, πρέπει να μιλούν από μόνες τους, καθαρά και λιτά, δίχως πολλά-πολλά. Όλα τα υπόλοιπα είναι από αφελή έως ύποπτα και, εν πάση περιπτώσει, καταλήγουν να αποπροσανατολίζουν, να περισπούν την προσοχή από το κεντρικό ζήτημα, να ανοίγουν, τελικά, διάλογο με τους λάθος ανθρώπους για τους λάθος λόγους.     

Κι όποιος δεν τα καταλαβαίνει όλα αυτά έχει κιόλας πιαστεί σ' όλες τις ξώβεργες, που μας στήσανε και μας στήνουν καθημερινά.