ΑΝΕΜΟΔΑΡΜΕΝΑ ΥΨΗ - στο Θέατρο "ΕΜΠΡΟΣ"

"... I am Heathcliff! He's always, always in my mind: not as a pleasure, any more than I am always a pleasure to myself, but as my own being." 
                                                      Catherine Earnshaw
                                                      "Wuthering Heights", Κεφ. 9

Τα "Ανεμοδαρμένα Ύψη", κλασικό αριστουργηματικό έργο της Έμιλυ Μπροντέ και ένα από τα χαρακτηριστικότερα μυθιστορήματα της Αγγλικής πεζογραφίας, έκαναν δικαιολογημένο πάταγο το 1847, όταν πρωτοεκδόθηκαν. Μυθιστόρημα πολυσέλιδο και πολυπρόσωπο, υιοθετεί μια περίτεχνη αφήγηση, διεισδύοντας αδιάκριτα πίσω από την βιτρίνα της Βικτωριανής Αγγλίας και αποκαλύπτοντας πάθη και πόθους, ανομολόγητες σκέψεις αμφιλεγόμενων ηρώων, που προκαλούν με τον πιο μοιραίο τρόπο τα ήθη της εποχής. Άνθρωποι βίαιοι, ακραίοι σε συμπεριφορά, άνθρωποι έρμαια του ερωτικού πάθους κι άλλοι άνθρωποι έρμαια της φιλαυτίας, της φιλαργυρίας, του αριβισμού, παρελαύνουν στις σελίδες του βιβλίου, ξεμπροστιάζουν τις κοινωνικές δομές, την υποκρισία, προκαλούν την προσωπική τους τραγωδία.    
Η τόλμη της γραφής και της πλοκής, που συζητήθηκε πολύ σε Αγγλία και Αμερική στα μέσα του 19ου αιώνα και τάραξε τα νερά της λογοτεχνικής και κοινωνικής ζωής, αποτύπωνε ανάγλυφα έναν κόσμο, που πολλοί, πάρα πολλοί, θα προτιμούσαν να μην εκτεθεί ποτέ σε κοινή θέα. Η Έμιλυ Μπροντέ (1818-1848), αν και δεν έζησε για να γνωρίσει ούτε την αρχική κατακραυγή ούτε τον μεταγενέστερο και διαρκέστερο θρίαμβο, το τόλμησε, παρ' ότι προερχόταν και η ίδια από ένα εξόχως συντηρητικό περιβάλλον - ή ίσως ακριβώς γι' αυτό τον λόγο μόνον εκείνη μπορούσε να το κάνει!

Από το σύνθετο αυτό έργο η Κλεοπάτρα Εμμανουήλ κράτησε ευφυώς τον βασικό σκελετό και τα πιο ουσιώδη στοιχεία της δράσης και των πρωταγωνιστών, για να προχωρήσει σε μια διασκευή, που θα την άντεχε το σανίδι του θεάτρου και ο σύγχρονος θεατής. 
Στην συνέχεια, με την επέμβαση και την υποδειγματική σκηνοθεσία του Δημήτρη Παναρετάκη, στήνεται τελικά μια παράσταση, που παρουσιάζει ενδιαφέρον από πάρα πολλές πλευρές και που, διόλου τυχαία, βρίσκει φιλόξενη στέγη στο Θέατρο "ΕΜΠΡΟΣ" - χώρο φιλικό στην καλλιτεχνική πρωτοπορία και στον πειραματισμό.
Μολονότι είναι προφανώς καίρια η δουλειά των Εμμανουήλ - Παναρετάκη πάνω στο πρωτότυπο έργο, τείνω να χαρακτηρίσω το σκηνικό αποτέλεσμα έργο συνόλου, καθώς η συμπύκνωση της πλοκής, η διάδραση των χαρακτήρων, η αλληλουχία των ενεργειών και οι ρυθμοί της παράστασης είναι τέτοιοι που ο θεατής δυσκολεύεται να ξεχωρίσει πρωταγωνιστικούς και δευτεραγωνιστικούς ρόλους, πρωτεύουσες και δευτερεύουσες πράξεις. Οι θεατρικές εικόνες εναλλάσσονται σε ταχεία αλληλουχία και οι ηθοποιοί, αεικίνητοι όλοι, μπαινοβγαίνουν διαρκώς από την μία εικόνα στην άλλη, πηγαινοέρχονται, αλλά όχι χωρίς λόγο,  στην μεγάλη σκηνή του "ΕΜΠΡΟΣ", προωθώντας την δράση χωρίς ανάσα, χωρίς πληκτικά λογύδρια και εκτενείς μονολόγους - οι συχνά χορευτικές κινήσεις και οι πράξεις τους είναι ήδη εξαιρετικά μελετημένες και εύγλωττες ως προς τα κίνητρα, τις θέσεις, την ιδιοσυγκρασία των ηρώων, που υποδύονται. 
Και ήδη η επιλογή του ρυθμού της παράστασης αποτελεί από μόνη της μια πρώτη πρωτοποριακή παρέμβαση στο κλασικό κείμενο: δικαιολογεί την παρουσίαση ενός τέτοιου έργου σήμερα, ορίζει τον χαρακτήρα του ανεβάσματος, την διασκευαστική και την σκηνοθετική προσέγγιση, εξοικειώνει, τελικά, τον θεατή με ένα κείμενο ηλικίας ήδη 170 ετών. Και σαν αυτό να μην ήταν αρκετό, έρχεται να προστεθεί μια ακόμη ριζοσπαστική κίνηση - οι πρωτότυπες μουσικές συνθέσεις και τα τραγούδια - επίσης του Δημήτρη Παναρετάκη -  που δεν αποτελούν τυπική μουσική υπόκρουση ούτε ντύνουν απλώς την παράσταση, αλλά κυριολεκτικά την γεμίζουν, την πληρώνουν.

Τελικά, το ανέβασμα απολήγει να  είναι τόσο φρέσκο και μοντέρνο, ώστε, φεύγοντας από το "ΕΜΠΡΟΣ" ο θεατής δεν έχει επ' ουδενί την αίσθηση ότι παρακολούθησε ένα έργο εποχής, που, ας πούμε, ώφειλε να το δει λόγω της κλασικότητάς του, αλλά μάλλον ότι παρακολούθησε ένα έργο σύγχρονο, που απλώς διαδραματίζεται σε μια παρωχημένη χρονική περίοδο. Τα πάθη, άλλωστε, από τα οποία διακατέχονται οι ήρωες ασφαλώς δεν συνδέονται ειδικά με την συγκεκριμένη εποχή. Συνδέονται ευθέως με όλους τους ανθρώπους κι όλες τις εποχές, και με την δική μας ακόμη - πιο φανερά σήμερα πιο κρυφά τότε.
Επιμένοντας να θεωρώ την παράσταση έργο συνόλου, με όλη την σημασία του όρου, δεν θα ξεχωρίσω ηθοποιούς, δεν θα τους κατονομάσω καν χωριστά. Νομίζω ειλικρινά πως τόσο πολύ είναι αξεχώριστοι έναντι του αποτελέσματος όλοι: Κλεοπάτρα Εμμανουήλ, Κατερίνα Λιάγκου, Βάιος Καμινιώτης,, Αλέξανδρος Μαυρόγιαννης,  Δημήτρης Παναρετάκης, Μαρίνα Σωκράτη, Πάνος Τσαλιγόπουλος, Μιράντα Κοροβίλα και οι μικροί Σωτήρης Κοταχέας, Κλέα Νταούτι και Παναγιώτης Χριστινάκης, που ανοίγουν το έργο με έκρηξη παιδικής ενέργειας. Κι ακόμα νομίζω πως έχουν μπει ο καθένας μέσα στον ρόλο του αξεχώριστα, έχουν αφομοιώσει τον χαρακτήρα, έχουν φορέσει τα ρούχα του, ζουν την εποχή, τον ξεμοναχιασμένο πύργο, τα σκοτεινά δωμάτια και τα φαντάσματα που τους στοιχειώνουν.        



             

  

Το έργο παίζεται για περιορισμένο αριθμό παραστάσεων και με ελεύθερη συνεισφορά στο Θέατρο "ΕΜΠΡΟΣ", στου Ψυρρή. Τετάρτη και Πέμπτη, με έκτακτη παράσταση την Παρασκευή 17 Μαρτίου 2017. Ακόμα κι αν δεν γνωρίζετε το πρωτότυπο μυθιστόρημα, δείτε το και θα μπείτε στο κλίμα και στο νόημα...

Όλη η φωτογράφηση της παράστασης στην πρεμιέρα της 15ης Μαρτίου 2017 βρίσκεται εδώ.