Ο ΒΛΑΧΙΚΟΣ ΓΑΜΟΣ στην Θήβα - "Και του χρόνου στο μέτρο!"

Λένε πως ο Βλάχικος Γάμος είναι κατάλοιπο της πανάρχαιας Διονυσιακής λατρείας.
Κι ακόμα λένε πως το έθιμο τηρείται στην Θήβα 150 χρόνια τώρα ή και περισσότερο.
Ιστορικά, όμως, θαρρώ πως το πιο σπουδαίο είναι οι μαρτυρίες κι οι μνήμες, που μας παραδίδουν ότι, όσο κι αν έχουμε εδώ να κάνουμε με ένα Αποκριάτικο δρώμενο, έναν γάμο εικονικό, η πραγματικότητα, μέχρι σχετικά πρόσφατα, δεν απείχε πολύ από την σημερινή καυστική παρωδία.
Τα προξενιά, οι διαπραγματεύσεις για την προίκα, το αλισβερίσι των συμπεθέρων και, βέβαια, το πάνδημο γλέντι, συνοδεία νταουλιών και ζουρνάδων, δεν είναι σύγχρονα εφευρήματα ούτε σατιρικές επινοήσεις, αλλά αντανακλάσεις πραγματικών καταστάσεων και βιωμάτων, που πολλοί θυμούνται να επιβιώνουν ώς και στην δεκαετία του 60 ακόμη.

Στο Αποκριάτικο έθιμο, που τηρείται κάθε χρόνο με ευλάβεια την Καθαρά Δευτέρα, η νύφη είναι άντρας, που μάταια προσπαθεί να κρύψει το πραγματικό του φύλο. Οδηγείται, με μεγαλειώδη μεθυστική, πομπή, μαζί με την οικογένειά της σε αυτοσχέδια καλύβα, ενώ σε άλλη καλύβα, απέναντι, στήνεται το σόι του γαμπρού. Μεταξύ των δύο πλευρών και εις επήκοον όλων, ακολουθούν απίστευτοι διάλογοι, με στόχο οι μεν να παντρέψουν την κόρη τους οι δε να αποσπάσουν όσο το δυνατόν μεγαλύτερα οικονομικά ανταλλάγματα. Οι προσπάθειες απαξίωσης, μέσα σε έναν καταιγισμό από χωρατά, αυστηρώς ακατάλληλα υπονοούμενα και γιουχαΐσματα του πλήθους, καταλήγουν στην πολυπόθητη συμφωνία περί την προίκα και, φυσικά, ακολουθεί το γλέντι του γάμου, που περιλαμβάνει πολύ, πάρα πολύ, χορό.

Θα περίμενε, ίσως, κανείς ότι από την συνηθισμένη στην περίοδο των Αποκριών πλαστοπροσωπία της γυναίκας, που είναι άντρας, θα ξεκινούσαν όλα τα αστεία και τα χωρατά, που κλιμακώνονται και οδηγούν στο άνευ προηγουμένου εορταστικό κλίμα, στην γενική χαρά, που γεννιέται στην Κεντρική Πλατεία και ξεχύνεται πηγαία και ανεμπόδιστη στον πεζόδρομο της Επαμεινώνδου, συνεπαίρνοντας και συμπαρασύροντας όχι μόνον τον Θηβαίο, αλλά ακόμη και τον τυχαίο τουρίστα, τον αθώο περαστικό.

Όμως όχι! Το εορταστικό πνεύμα είναι ήδη παρόν από την προηγουμένη μέρα. Απ' όταν, Κυριακή μεσημέρι, συγκεντρώνονται σιγά-σιγά οι Παρέες στα σπίτια των Καπετάνιων τους, απ' όταν περιδιαβαίνουν στους δρόμους της Θήβας χορεύοντας ακατάπαυστα, απ' όταν οι Πανηγυριστές καταλήγουν στην Πλατεία και χορεύουν ώς αργά το βράδυ της Κυριακής, ακούραστοι πάντα κι ανεξάρτητα από καιρικές συνθήκες.
Ξημερώνοντας Καθαρά Δευτέρα, με ώρες ξεκούρασης κι ύπνου ελάχιστες, ανάβουν τις φωτιές και στήνουν τα τραπέζια και το σκηνικό για τον γάμο και το γλέντι, για τους χορούς και τα Σαρακοστιανά κεράσματα - με κέφι αμείωτο, με χάρη και με χαρά, με πείσμα, όταν ο καιρός δεν βοηθά, και με επιμέλεια.

Δεν ξέρω πόσα αναμφισβήτητα ιστορικά τεκμήρια μπορεί να υπάρχουν για το ότι ο Βλάχικος Γάμος είναι όντως κάποιου είδους Διονυσιακή λατρεία, όπως επιβίωσε ώς τις μέρες μας - ας το πουν αυτό ιστορικοί και λαογράφοι. Εγώ θα αρκεστώ να πω μόνο πως η ένταση, το ξέφρενο, του χορού στα πλακόστρωτα της Επαμεινώνδου, η συνεχής και αμείωτη έξαψη των χορευτών, αυτή τούτη η ακαταμάχητη γενίκευση της εορταστικής διάθεσης, έχουν σαφή χαρακτήρα διονυσιακών στοιχείων, μαρτυρώντας πρακτικά ότι η Θήβα, μ' όλη της την σπουδαία ιστορική διαδρομή, μ' όλη της την αδιάλειπτη ιστορική συνέχεια, διέσωσε, διατήρησε, έναν ξεκάθαρο και ορατό στο γυμνό μάτι διονυσιασμό στο γλέντι της. Όπερ έδει δείξαι - αλλά μην το δεχθείτε αυτό ούτε από τα δικά μου γραπτά ούτε από κανενός άλλου. Η Θήβα είναι πολύ κοντά στην Αθήνα, μόλις μια ώρα με το αυτοκίνητο, και προσφέρεται για μιαν οικονομική ημερήσια εξόρμηση, ακόμη και χωρίς προγραμματισμό, ακόμη και χωρίς να σηκωθείτε αξημέρωτα για να πάτε.
Οι χοροί και το γλέντι στον πεζόδρομο και στην Πλατεία δεν ξεκινούν πριν από τις 11 ή τις 12 το μεσημέρι, ενώ το κυρίως δρώμενο αρχίζει κατά τις 3. Οι ταβέρνες και τα εστιατόρια αφθονούν στην ίδια περιοχή και - για όσους δεν νηστεύουν - προσφέρουν τόσο πολλά και διάφορα σουβλιστά, ώστε να μετατρέψετε την Καθαρά Δευτέρα σε Πάσχα!
Κι αν, φεύγοντας, σας ευχηθούν "Και του χρόνου στο μέτρο!", μην εκπλαγείτε, μην απορήσετε. Αυτή είναι η παραδοσιακή ευχή αποχαιρετισμού στον Βλάχικο Γάμο. Ευχή, που εκφράζει την ελπίδα να βρεθείτε, να βρεθούμε, όλοι του χρόνου ξανά, να μετρηθούμε τότε και νάμαστε μαζί οι ίδιοι, ίσοι στον αριθμό, γεροί όλοι, παρόντες. Ευχή, που ανάμεσα στ' άλλα, υπονοεί κι ότι οι Θηβαίοι οικοδεσπότες θα σας περιμένουν, θα σας καλωσορίσουν πάλι, το ίδιο φιλόξενοι και ζεστοί, το ίδιο άρχοντες κι ανοιχτοί και γλεντζέδες!
Απαντήστε τους, λοιπόν. Απαντήστε, με την ίδια ευχή - άλλη καλύτερη σ' αυτό το συγκινησιακά φορτισμένο κλίμα, όχι, δεν θα βρείτε: Και του χρόνου στο μέτρο!    

'Ολη η λεπτομερής φωτογράφηση του φετινού Βλάχικου Γάμου, στην Θήβα, ανήμερα Καθαρά Δευτέρα, βρίσκεται εδώ. 
Τα προεόρτια της παραμονής εδώ.