Ο υπερσυντέλικος των ερώτων

Στις πιο κρυφές γειτονιές
του μυαλού μου
ποτήρια
μισοάδεια
αποτυπώματα χειλιών
στο φτηνό γυαλί
χειρονομίες μετέωρες
μονόλογοι
χωρίς τελεία.
Στις πιο κρυφές γειτονιές
του μυαλού μου
στάζει η νύχτα μελάνι
πάνω στον υπερσυντέλικο
των ερώτων.

"Η ΠΙΣΩ ΑΥΛΗ" του Λευτέρη Πετρή κι εμείς

Τον Λευτέρη Πετρή δεν είχε τύχει, μέχρι πρόσφατα, να τον γνωρίσω. Κακώς αυτό!
Το Facebook πρόσφατα, όμως, μου πρότεινε την νουβέλα, που έχει γράψει. Καλώς αυτό!

Η συνέχεια δόθηκε την Τρίτη, 16 Μαΐου 2017, στην φιλόξενη πίσω αυλή του Νομισματικού Μουσείου, όπου παρουσιάσθηκε επίσημα πια "Η πίσω αυλή".

"Η πίσω αυλή" είναι η νουβέλα του Λευτέρη Πετρή, που κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις Εκδόσεις "ΟΣΕΛΟΤΟΣ" και που καταπιάνεται με μερικά από τα πιο διαχρονικώς ευαίσθητα θέματα: την ομοφυλόφιλη επιθυμία και το βίωμα, την σεξουαλική ζωή στην επαρχία και την γενικότερη καταπίεση στα χωριά. Καταπίεση, που ούτε μόνο σεξουαλική είναι ούτε εκφράζεται αναγκαστικά με ξεκάθαρες πράξεις ή με λόγια. Μπορεί να είναι και κλίμα, απλώς, σκέτη ατμόσφαιρα, ζόφος στον αέρα, που πνίγει.

Η πλοκή της νουβέλας τοποθετείται σε μια φανταστική Ελληνική επαρχία, γνώριμη λίγο-πολύ ως πλαίσιο σε όλους μας. Οι βασικοί πρωταγωνιστές, νέα παιδιά και αργότερα νέοι άνδρες, εκεί ζουν και εκεί βιώνουν τα πρώτα ερωτικά σκιρτήματα, τα οποία καλούνται να διαχειρισθούν. Προχωρούν με αγορίστικη τόλμη, αρχικά, για να υποχωρήσουν αργότερα και να κάνουν τις αναμενόμενες συμβατικές επιλογές της δημιουργίας οικογένειας, με το ερωτικό σαράκι, όμως, να δουλεύει και να τους κατατρώει εσωτερικά.  Από την πλευρά του, ο συγγραφέας, αντί να προφύγει σε μια κλασικού τύπου γραμμική αφήγηση της ιστορίας, παρουσιάζει την ζωή τους σε δύο διαφορετικές χρονικές φάσεις του παρελθόντος τους, κάνοντας άλματα πίσω-μπρος στον χρόνο.
Ταυτόχρονα μια άλλη, αντίστοιχη, ιστορία εξελίσσεται στο παρόν. Το γεωγραφικό πλαίσιο είναι ίδιο, αλλά ο χρόνος, που έχει περάσει στο μεταξύ, επιτρέπει πλέον λίγο μεγαλύτερη ελευθερία, λίγο περισσότερη τόλμη. Αν μη τι άλλο, αυτοί οι σύγχρονοί μας ήρωες της ίδιας "Πίσω αυλής" μπορούν, για αρχή, να δουν τον εαυτό τους στον καθρέφτη κατάματα, δεν αποστρέφουν το βλέμμα τους, διακρίνουν τα ζητήματα και τα προβλήματα και κάνουν τις επιλογές τους. Δεν ανατρέπουν τα δεδομένα και τις συνθήκες του χωριού, δεν επαναστατούν ούτε προκαλούν, αλλά τουλάχιστον αναγνωρίζουν την προσωπική τους αλήθεια και αποφασίζουν να την ζήσουν. Έστω κι αν πρέπει να καταφύγουν στην μεγάλη πόλη, στην Αθήνα. Έστω κι αν ούτε η Αθήνα ούτε καμμιά άλλη μεγάλη πόλη αποτελεί πραγματική λύση, όσο η κοινωνία δεν αλλάζει ριζικά.
Μπορεί οι κάθε είδους και κατηγορίας "διαφορετικοί" άνθρωποι πράγματι να χάνονται στις μεγάλες πόλεις. Μπορεί αυτό να δίνει μιαν αίσθηση ελευθερίας και αποδοχής, αλλά αυτή η αίσθηση αποδεικνύεται ψευδαίσθηση, στον βαθμό που οι μικρόκοσμοι, μέσα στους οποίους ζούμε όλοι την καθημερινή, πραγματική, μας ζωή, αποτελούν συχνά μικρογραφίες χωριών, ελάχιστα προοδευτικών και ελάχιστα ανεκτικών.
Στην τελευταία παράγραφο του βιβλίου, ο Λευτέρης Πετρής βάζει μια πολύ χαρακτηριστική διαπίστωση στο στόμα ενός από τους πρωταγωνιστές του: "Νομίζω πως χαθήκαμε μέσα στις "ευκαιρίες" και στις επιλογές που προσφέρει η πόλη. Αυτή η ελευθερία και η αποδοχή που απολαμβάνουμε δεν φτάνει για να μας κάνει ικανούς να αγαπάμε.".
Προφανώς, ούτε και για να μας αγαπούν...

  
Οι δύο ιστορίες συνδέονται μεταξύ τους στο τέλος με έναν αναπάντεχο τρόπο, που έρχεται να δικαιολογήσει την αφηγηματική προσέγγιση των αλμάτων στον χρόνο και να εκπλήξει τον αναγνώστη.
Η αφηγηματικά παράλληλη εξέλιξη της πλοκής σε τρεις διαφορετικές χρονικές στιγμές συνδυάζεται με έναν γοργό ρυθμό γραφής σε χρόνο ενεστώτα, στιγμιαίο ενεστώτα. Το αποτέλεσμα για τον αναγνώστη είναι να ρέει εύκολα και ανεμπόδιστα το βιβλίο, που κρατάει στα χέρια του, καθώς μια ευπρόσδεκτη κινηματογραφική αίσθηση μετατρέπει τις σελίδες σε εικόνες, πλάνα και σεκάνς από ταινία.
"Η πίσω αυλή" είναι σίγουρα ένα έτοιμο ή σχεδόν έτοιμο σενάριο. Μπορεί να λείπει για την ώρα ο σκηνοθέτης, αλλά οι θεατές έχουμε ήδη πάρει τις θέσεις μας από την στιγμή που διαβάζουμε την πρώτη φράση στην πρώτη σελίδα. Κι όταν ξανανάβουν τα φώτα... καθώς, όχι χωρίς περίσκεψη, σηκωνόμαστε για να φύγουμε, βάζουμε στοίχημα με τον εαυτό μας πρώτα-πρώτα να κάνουμε την πίσω αυλή, την κάθε πίσω αυλή, κάθε σπιτιού, κάθε χωριού, κάθε πολιτείας, αυλή μπροστά, αυλή φωτεινή, αυλή ανοιχτή. Για όλους!..

     

Σύμπαν γυναικών: ΑΙΣΘΗΜΑΤΑ ΣΕ ΠΑΡΑΖΑΛΗ

Γυναίκες...
Αναμφισβήτητα, τα πιο γοητευτικά πλάσματα της φύσης όλης - αλλά και τα πιο μυστηριώδη.
Πώς καταπιάνεται, όμως, κανείς με τις γυναίκες; Πώς καταπιάνεται ουσιαστικά, όχι επιφανειακά; Κι όχι για να τις κατακτήσει, αλλά για να τις προσεγγίσει, να τις κατανοήσει, να τις περιγράψει. Ο Κωνσταντίνος Τσιφτσής, που το αποτόλμησε, είχε την απάντηση στο πώς. Και γι' αυτό το κατάφερε: αξιοποίησε το πιο αποτελεσματικό εργαλείο κατανόησης, που διαθέτει ο άνθρωπος: την αγάπη!
Ήδη στον Πρόλογο του μυθιστορήματός του "ΑΙΣΘΗΜΑΤΑ ΣΕ ΠΑΡΑΖΑΛΗ", ο Κωνσταντίνος Τσιφτσής δηλώνει απερίφραστα κι εμφατικά την αγάπη του, την λατρεία του, για τις γυναίκες, μιαν αγάπη, που είναι εμφανής σε όλες τις σχεδόν 500 σελίδες του βιβλίου.
Κι απ' αυτό το στοιχείο ξεκινώντας, ο συγγραφέας των "ΑΙΣΘΗΜΑΤΩΝ" επιλέγει να σμιλέψει στοργικά και να στήσει ολόρθο στην κοινή θέα ένα ανάγλυφο της Θεσσαλονίκης της τελευταίας 40ετίας, μια τοιχογραφία όχι πολύ μεγάλη, αλλά αρκετή και ενδεικτική της πόλης και της κοινωνίας της.
Φτιάχνει ένα μικρό σύμπαν, γυναικείο, κυρίως, σύμπαν, ανοίγει την εξώθυρα διάπλατα και, χωρίς να το καταλάβουμε σχεδόν, μας προσελκύει, μπαίνουμε μέσα αβίαστα, παρασυρόμαστε, μετέχουμε - και, τελικά, κατανοούμε κι εμείς λίγο περισσότερο το αντικείμενο της αγάπης του συγγραφέα και των ανδρών όλων, τις γυναίκες!

Μολονότι οι ανδρικοί χαρακτήρες στα "ΑΙΣΘΗΜΑΤΑ" είναι πολλοί και καθοριστικοί για την εξέλιξη, τον αδιαφιλονίκητα πρώτο ρόλο στο σύμπαν αυτό ο συγγραφέας τον επιφυλάσσει στις γυναίκες. Με μαεστρία, ο Τσιφτσής τις βάζει να μας πάρουν από το χέρι, όπως συχνά συμβαίνει και στην πραγματική ζωή, και να μας οδηγήσουν στις λεωφόρους και στα στενά της πόλης, αλλά, κυρίως, στις πιο αθέατες γωνιές του εσωτερικού τους κόσμου.
Οι γυναίκες του Τσιφτσή και των "ΑΙΣΘΗΜΑΤΩΝ" του ξεκινούν κατά βάση από τα μικρομεσαία στρώματα της Θεσσαλονίκης και της Βόρειας Ελλάδας, για να ανέβουν σταδιακά τα κοινωνικά και οικονομικά σκαλοπάτια μέσα από μιαν αλληλουχία συνειδητών επιλογών τους. Τα γυρίσματα της τύχης δεν λείπουν, όπως δεν λείπουν ούτε κι οι μικρές ή οι μεγάλες τραγωδίες, τα λάθη, τα κρίματα, οι αδυναμίες. Σε όλες τις περιπτώσεις, όμως, αναδεικνύεται η θέληση των πρωταγωνιστριών να τους πάνε κόντρα. Κι αυτό όχι από κόνξα, νάζι και τερτίπι. Φτωχές ή ταπεινές μπορεί να είναι - φτηνές όχι! Είναι η συνειδητή τους επιλογή να διαχειρισθούν τις καταστάσεις. Αγωνίζονται να ξεπεράσουν τα εμπόδια, να σταθούν στα πόδια τους, να εξασφαλίσουν μια καλύτερη ζωή για τον εαυτό τους, για τους δικούς τους ανθρώπους, για τα παιδιά τους.
Δεν θα τις έλεγα εξαιρετικές γυναίκες, όπως δεν θα χαρακτήριζα συνταρακτικά και τα περισσότερα από τα γεγονότα, που περιγράφονται στο βιβλίο. Δεν πρόκειται για ηρωίδες, που τα βάζουν με καταστάσεις εξωπραγματικές, απίθανες, υπεράνω των ανθρωπίνων πραγμάτων. Καθημερινές γυναίκες είναι, γυναίκες της διπλανής πόρτας, με τα όριά τους και τις δεδομένες δυνατότητές τους. Γυναίκες με πίστη σ' αυτές τις δυνατότητες, με πείσμα και με γνώση για το πώς να τις αξιοποιήσουν, ώστε στο τέλος να επιβιώσουν και να επικρατήσουν.
Διαβάζοντας τα "ΑΙΣΘΗΜΑΤΑ",  αυτό, στο οποίο πρωτίστως μετέχουμε, είναι η απλή αλλά πολύτιμη για τον καθένα καθημερινότητα ενός μικρού κύκλου Θεσσαλονικιών. Σε πρώτο επίπεδο, ξετυλίγεται μπροστά μας λίγο λίγο όλη η καθημερινότητα της Θεσσαλονίκης, όπως αλλάζει και προχωράει στον χρόνο, από το '70 ώς τις μέρες μας. Σε ένα δεύτερο επίπεδο, ωστόσο, παρατηρούμε το πώς αυτή η ίδια καθημερινότητα μεταλλάσσεται και μαζί αλλάζει και τον χαρακτήρα των γυναικών αυτών, μεταβάλλει τις προτεραιότητές τους, καθορίζει την ζωή, την προοπτική, την πορεία, την μοίρα τους.
Με μιαν εξαντλητική παράθεση λεπτομερειών από την καθημερινότητα αυτή, ένα είδος πολύ οργανωμένης ψιλοβελονιάς, ο Τσιφτσής κυριολεκτικά κεντάει τα ξεχωριστά ψυχογραφήματα των ηρωίδων του, εξηγεί, ερμηνεύει, δικαιολογεί πράξεις και συμπεριφορές, με έναν τρόπο, που δεν αφήνει κενά στην αφήγηση κι ούτε εγκαταλείπει τίποτε μετέωρο ή  ανεξήγητο. Όλα τα γεγονότα κι οι χαρακτήρες είναι κρίκοι μιας και μόνης αλυσίδας, συνδέονται μεταξύ τους, έχουν τον μικρό ή μεγάλο ρόλο τους, αλληλεπιδρούν και δημιουργούν την τοιχογραφία, στην οποία στόχευε ο συγγραφέας. Οι ρυθμοί της γραφής είναι γοργοί, οι φράσεις κοφτές κι οι διάλογοι αληθοφανείς, βγαλμένοι από την πραγματικότητα. Οι ήρωες κι οι ηρωίδες δεν ρητορεύουν ούτε κηρύττουν. Μιλάνε όπως μιλάμε όλοι μας με τους φίλους, τους γνωστούς, τους συναδέλφους. Λένε όσα έχουν να πουν, πράττουν όσα έχουν να πράξουν, υπό το άγρυπνο μάτι του συγγραφέα, που παρακολουθεί, καταγράφει και αφηγείται με προσοχή στην λεπτομέρεια, αλλά χωρίς να κουράζει με άχρηστους και αντιλειτουργικούς πλατυασμούς.

 
Από πολλές απόψεις, τα "ΑΙΣΘΗΜΑΤΑ ΣΕ ΠΑΡΑΖΑΛΗ" είναι ένα μικρό, διόλου ευκαταφρόνητο, κατόρθωμα. Γιατί είναι κατόρθωμα, τελικά, για έναν άνδρα να παρατηρήσει τόσο υπομονετικά τους τρόπους των γυναικών, είναι κατόρθωμα να καταγράψει με επιμονή στα όρια της εμμονής ακόμα και τα πιο απειροελάχιστα "ιχνοστοιχεία", που απαρτίζουν - και ίσως ορίζουν -  την καθημερινή τους ζωή,  είναι κατόρθωμα να ξεκινήσει από τα αχνά αυτά ίχνη και να διεισδύσει τόσο βαθιά στον χαρακτήρα, στην ψυχή τους.
Το μυθιστόρημα, παρά την έκτασή του, κυλάει σαν νερό. Και σαν νερό αφήνει πίσω του μιαν αίσθηση δροσιάς. Και αγάπη, πολλή αγάπη, για τις γυναίκες. Αγάπη, που ξεκινάει από τον συγγραφέα και καταλήγει σ' εμάς - αλλά, χάρις στα "ΑΙΣΘΗΜΑΤΑ" είναι πια αγάπη εξηγημένη, αγάπη με νόημα, αγάπη με κατανόηση. Κι αυτή η κατανόηση είναι σίγουρα το μείζον κατόρθωμα του Τσιφτσή.
Αναζητήστε το βιβλίο αυτό στην διεύθυνση των εκδόσεων  "ΜΕΘΕΞΙΣ" info@metheksis.gr  - και θα με θυμηθείτε!

Όπως φεύγεις

Όπως φεύγεις
Πάρε μαζί σου τον έρωτα
Άσε σε μένα
Την αγάπη
Και κλείσε την πόρτα
Πίσω σου