Κινήσεις ενεργών πολιτών: Από τον Γιώργο Αμυρά και τους Atenistas στο "Κίνημα Πολιτών" του Μίκη Θεοδωράκη

                          

Συγκέντρωση "Atenistas"

Πλατεία Ομονοίας, 12-11-2010

Η δεκαετία του ’60 ήταν για την Ελλάδα μια δεκαετία πολιτικών και πολιτιστικών εκρήξεων, που πιθανότατα θα είχαν οδηγήσει την κοινωνία σε άλλους δρόμους, αν οι πολιτικοί ταγοί της εποχής ήταν λιγότερο ανιδιοτελείς και πιο υπεύθυνοι, λιγότερο οπισθοδρομικοί και πιο οραματιστές. Δυστυχώς, ήταν κατώτεροι των περιστάσεων και των αναγκών, με συνέπει να μείνει ανεκμετάλλευτο το δυναμικό της κοινωνικής αφύπνισης και της ενεργοποίησης των πολιτών και να ανοίξει η πόρτα σε μιαν ανεκδιήγητη δικτατορία, κωμικοτραγική και ασύμβατη με τα ακόμη πρόσφατα τότε μεγαλουργήματα του Ελληνικού λαού: την αντίσταση στις δυνάμεις του Άξονα και την αναγέννηση της χώρας από τις στάχτες της πιο απάνθρωπης ξένης Κατοχής και του Εμφυλίου.


Πήραμε κάμποσους στραβούς δρόμους, μετά το ’74, σε μια προσπάθεια να ξεπεράσουμε υπαρκτά προβλήματα αλλά και σύνδρομα, που είχαν τις ρίζες τους στην Κατοχή και τις στερήσεις της, στον Εμφύλιο και τις μετεμφυλιακές ενοχές, στην συνολική υστέρηση και διεθνή απομόνωση της χώρας, που είχε προκύψει από το “pause” του δικτατορικού καθεστώτος. Σε κάποιους από τους στραβούς αυτούς δρόμους μας οδήγησαν οι πολιτικές ελίτ συνειδητά και με πάσαν ιδιοτέλεια, σε άλλους οδηγηθήκαμε ασυναίσθητα, αλλά το αποτέλεσμα δεν αλλάζει: σαν να βρισκόμαστε τώρα ξανά σε μιαν ιδιότυπη δεκαετία του ’60, σημείο εκκίνησης της χώρας και της κοινωνίας, αλλά χωρίς την έξωθεν καλή μαρτυρία, χωρίς θαυμαστές της Ελληνικής εποποιΐας του ’40, σχεδόν χωρίς συμμάχους.

Η Ελληνική κοινωνία παρακολουθεί άναυδη όσα συμβαίνουν και σηματοδοτούν την κατάρρευση των ως σήμερα σταθερών της. Επιδεικνύει ανοχή, μάλλον γιατί διατελεί σε μια σύγχυση ανάλογη με το πρωτοφανές πολιτικό σκηνικό. Οι αριστερής προέλευσης κυβερνώντες σοσιαλιστές - οι ίδιοι, που έβαλαν την χώρα στην αμφιλεγόμενη κοινωνικο-οικονομική της πορεία από το ’81 κι ύστερα - πρωτοστατούν στην κατεδάφιση του οικοδομήματός τους και στην υποτέλεια της χώρας σε ξένα οικονομικά – ούτε καν πολιτικά – κέντρα.
Η συντηρητικής προέλευσης μείζων αντιπολίτευση αντιστέκεται στην «σύμπνοια» με τις ξένες αυτές δυνάμεις, που κάποτε αποτελούσαν την πηγή της πολιτικής της επικράτησης.
Ο πολιτικός χώρος δεξιότερα της Ν.Δ. συμπαρατάσσεται με τους σοσιαλιστές, ενώ ένας νεογέννητος πολιτικός χώρος επαγγέλλεται το νέο και το ρηξικέλευθο, αγκαλιάζοντας κάτι ρετάλια του συντηρητικού Κόμματος.
Την ίδια στιγμή, η Αριστερά δεν αυξάνει την επιρροή της σε μια χειμάζουσα κοινωνία. Το σκληροπυρηνικό της κομμάτι περιχαρακώνεται στην ιδεολογική του ακινησία, ενώ το κατά τεκμήριον πιο ευέλικτο και εκσυγχρονισμένο της κομμάτι αδυνατεί θεαματικά να αρθρώσει συγκροτημένο λόγο και αντίλογο.

Το παιχνίδι όλων μπορεί να είναι σικέ ή απλώς κακοπαιγμένο, αλλά οι πολίτες στερούνται έκφρασης και διεξόδου για την ανασφάλεια, τις αγωνίες και την σύγχυσή τους. Ένα μεγάλο ποσοστό από αυτούς απέχει επιδεικτικά από την πολιτική συμμετοχή, ενώ ένα άλλο, μικρό μεν πολύ δυναμικό δε, καταφεύγει σε κινήσεις πολιτών δίχως κομματικό καπέλο.

Πρόσφατα, σε site κοινωνικής δικτύωσης, μια κυρία, επαγγελματίας του πολιτικού marketing, χαρακτήρισε "απολιτίκ" και, ως εκ τούτου, "αντιαισθητική" την όλη στάση μου. Προφανώς αναφερόταν κυρίως στην υποστήριξή μου σε δημοτικές κινήσεις όπως αυτή του Γ. Αμυρά, στην Αθήνα, ή των Atenistas, στο ιδιότυπα ακτιβιστικό τους πεδίο.

Πέραν του ότι θεωρώ ότι μπορεί να είναι κατ' εξοχήν πολιτική μια τέτοια υποστήριξη, είναι ηλίου φαεινότερον ότι οι κομματικά ακαπέλωτες κινήσεις αποτελούν μεγάλο κίνδυνο για τους επαγγελματίες του πολιτικού marketing, που έχουν μάθει να σκέπτονται κυρίως με όρους αποσαφηνισμένων target groups, για να κάνουν την δουλειά τους. Οι κινήσεις αυτές ξεφεύγουν από τα όρια της στενά πολιτικής κατηγοριοποίησης, διατρέχουν οριζόντια το πολιτικό σκηνικό, δεν αντλούν οπαδούς με την παραδοσιακή έννοια αλλά μάλλον κοινωνικό δυναμικό.

Όσο μεγάλος, όμως, είναι ο κίνδυνος για την τρέχουσα πολιτική και όσους βιοπορίζονται θεμιτά ή αθέμιτα απ’ αυτήν, άλλο τόσο μεγάλη είναι και η πρόκληση για τις κινήσεις αυτές, που, για να μακροημερεύσουν και να ωφελήσουν, πρέπει να ενηλικιωθούν γοργά και να αποκτήσουν πολιτική σκέψη, με τη ευρύτερη έννοια - όχι την κομματική κι όχι αυτήν που περιορίζεται από ιδεολογικές αγκυλώσεις.
Τα προβλήματα, που αντιμετωπίζει η χώρα στην κρίσιμη αυτή περίοδο – το οικονομικό, το μεταναστευτικό, η κρίση αντιπροσώπευσης – είναι τόσο πολυπλόκαμα και σύνθετα, ώστε, για τον χειρισμό τους, να απαιτείται η συνεκτίμηση πολλών παραμέτρων, να απαιτείται, δηλαδή, πολιτική αντιμετώπιση.
Φερ’ ειπείν, ούτε το αριστερής έμπνευσης «αγκάλιασμα» των λαθρομεταναστών ούτε τα φασιστικής αντίληψης «καδρόνια και αυγά» εναντίον τους λύνουν καθ’ εαυτό το πρόβλημα των λαθρομεταναστών, δεν αποτελούν καν διέξοδο για την δύσκολη, αβίωτη, καθημερινότητα των εμπόρων της Ερμού ή των κατοίκων του Αγ. Παντελεήμονα.


Σήμερα το μεσημέρι, στις 12:00, ανακοινώνεται επίσημα στο «Ίδρυμα Μιχάλη Κακογιάννη», Πειραιώς 206, η ίδρυση μιας ακόμη κίνησης: του «Κινήματος Πολιτών». Η ιδρυτική Διακήρυξη θα φέρει την υπογραφή του Μίκη Θεοδωράκη.
Δεν γνωρίζω ούτε το περιεχόμενο της Διακήρυξης ούτε την κατεύθυνση της κίνησης. Η πολιτική εμπειρία του Θεοδωράκη, στην οποία συμπεριλαμβάνεται και η ίδρυση της εμβληματικής και καθοριστικής για την δεκαετία του ’60 «Νεολαίας Λαμπράκη», προδιαθέτει για μιαν έντονα πολιτικοποιημένη κίνηση. Από την άλλη, η ηλικία του πάντως θαλερού και πνευματικά ενεργού δημιουργού και αγωνιστή εγείρει ερωτήματα για το κατά πόσον θα είναι σε θέση να διευθύνει πράγματι την κίνηση.

Το επόμενο διάστημα θα δώσει απαντήσεις σε όλα τα ερωτήματα, που αφορούν όχι μόνον στο «Κίνημα Πολιτών» του Θεοδωράκη αλλά και σε όλες τις κινήσεις πολιτών, που, ειδικά στην περίπτωση του μοντέλου των Atenistas, βρίσκουν με πολύ γοργό ρυθμό μιμητές σε όλη την Ελλάδα.

Εμείς, σε πείσμα των πολιτικών και των μαρκετάδων τους, παρακολουθούμε, αναμένουμε και ελπίζουμε.
Ελπίζουμε, αν μη τι άλλο, ότι ο λόγος όλων θα έχει λιγότερα επίθετα και περισσότερα ουσιαστικά.
Αν μη τι άλλο, οι κινήσεις αυτές δείχνουν ότι κάτι πράγματι κινείται στην κοινωνία. Κι όταν η κοινωνία κινείται, οι πολιτικοί χάνουν τον ύπνο τους.
Κι όταν αρχίζουν να χάνουν τον ύπνο τους οι πολιτικοί, οι απλοί πολίτες ίσως κοιμηθούν πιο ήσυχοι στο μέλλον.