Παύλος Φύσσας: 30 μέρες χωρίς...

Πώς πεθαίνει ένας άντρας; Παράξενο κανένας δεν το συλλογίστηκε.
Κι όσοι το σκέφτηκαν ήταν σαν ανάμνηση από παλιά χρονικά
της εποχής των Σταυροφόρων ή της  εν - Σαλαμίνι - ναυμαχίας.
Κι όμως ο θάνατος είναι κάτι που γίνεται~ πώς πεθαίνει ένας άντρας;
Κι όμως κερδίζει κανείς το θάνατό του, το δικό του θάνατο, 

που δεν ανήκει σε κανέναν άλλον          
και τούτο το παιχνίδι είναι η ζωή.

                                                           Γ.  Σεφέρης " Η τελευταία μέρα"

                                                           Φεβρουάριος '39

Έχουν γραφτεί τόσα και τόσα για τον θάνατο, ίσως περισσότερα κι απ' όσα για τον έρωτα!

Και για ήρωες έχουν γραφτεί πολλά:

... η φρίκη δεν κουβεντιάζεται γιατί είναι ζωντανή
γιατί είναι αμίλητη και προχωράει~
στάζει τη μέρα, στάζει στον ύπνο
μνησιπήμων πόνος.

Να μιλήσω για ήρωες, να μιλήσω για ήρωες: ο Μιχάλης
που έφυγε μ' ανοιχτές πληγές απ' το νοσοκομείο
ίσως μιλούσε για ήρωες όταν, τη νύχτα εκείνη
που έσερνε το ποδάρι του μες στη συσκοτισμένη πολιτεία,
ούρλιαζε ψηλαφώντας τον  πόνο μας~ "Στα σκοτεινά
πηγαίνουμε, στα σκοτεινά προχωρούμε..."
Οι ήρωες προχωρούν στα σκοτεινά.

                                                         Γ. Σεφέρης "Ο τελευταίος σταθμός"

                                                         Οκτώβριος '44

Θα χρειαστεί να περιμένουμε ακόμα, ώς να δούμε πώς και πού θα εγγράψει τον Παύλο Φύσσα η Iστορία, η μεγάλη Iστορία του τόπου. 

Η μικρή ιστορία, ωστόσο, η ιστορία, που την γράφει με τρόπους πιο άμεσους και καθημερινούς η κοινωνία, τον έχει ήδη κατατάξει στους ήρωες. Στους ήρωες, που δίχως νάχουν πλήρη επίγνωση ούτε του ηρωισμού τους ούτε των συνεπειών του ηρωισμού τους στο ευρύτερο κοινωνικό και εθνικό σύνολο πορεύονται σταθερά, κατά την πεποίθησή τους - όπως την κήρυτταν. Ή όπως την τραγουδούσαν... 

Σ' αυτούς τους ήρωες συγκαταλέγεται κιόλας, 30 μέρες μετά την δολοφονία του, ο Παύλος Φύσσας. Στους ήρωες, που τα ονόματα τους γίνονται σύνθημα πάνω στους μουντούς τοίχους των πόλεων και μνημονεύονται στα αυτοσχέδια τραγούδια των δρόμων, στους ήρωες, που η μορφή τους αποτυπώνεται στα graffiti και χαράσσεται στην συλλογική συνείδηση.

Ο Παύλος Φύσσας είχε σχεδόν περιγράψει τις συνθήκες ενός τέτοιου θανάτου στο τραγούδι του "Ζόρια" κι είναι σχεδόν ανατριχιαστικό το ταίριασμα των στίχων του με τις συνθήκες του δικού του θανάτου:

"Μια τέτοια μέρα είναι ωραία για να πεθάνεις

Όμορφα κι όρθιος σε δημόσια θέα...

Κοίτα ψηλά τ' αστέρια

Απόψε μοιάζουν να' ναι τόσο φωτεινά
Το θέμα είναι να παίζεις τη μπάλα σωστά στα χέρια..."

Δεν ήταν μέρα, αλλά νύχτα, όταν δολοφονήθηκε - αλλά, έτσι κι αλλιώς, νύχτα, στα σκοτεινά, πηγαίνουν, στα σκοτεινά  προχωρούν οι ήρωες. Και ψηλαφώντας τον πόνο μας πέθανε, όρθιος και σε δημόσια θέα, αφού, πρώτα, είχε ασφαλίσει εκτός κινδύνου την συντροφιά του.

Τι κάνει κάποιον ήρωα; Είναι αυτός τούτος ο θάνατος; Ο τρόπος του θανάτου, μήπως; Η δολοφονία, η ενέδρα, το ύπουλο χτύπημα; Στην περίπτωση του Παύλου Φύσσα πιστεύω πως πιο πολύ ήταν τα όσα προηγήθηκαν, το ότι πορεύθηκε προς το μοιραίο αντάμωμα, όμορφα κι όρθιος, σύμφωνος, πάντως, και ταιριαστός με όσα τραγούδαγε, με όσα πίστευε. Έδωσε χώρο και χρόνο στην συντροφιά του για να απομακρυνθεί από τις κακοτοπιές και πήγε με χέρια γυμνά σε αναμέτρηση άνιση, πήγε να ηρεμήσει τα πνεύματα, να συνετίσει ίσως τους εξαγριωμένους. Δεν το πέτυχε! 
Έχασε, δυστυχώς -  όπως συχνά χάνουν τα ιδανικά κι οι ιδέες την μάχη τους με τα ζωώδη ένστικτα, την μάχη τους με τις μη ιδέες, τον μη ανθρωπισμό.

Κι εμείς τι κάνουμε; Εκείνος πορεύθηκε, όπως πορεύθηκε, στην ζωή και μετά στα σκοτεινά κι από εκεί στο φως, στο φως του.

Εμείς, τι κάνουμε με τούτον τον ήρωα, που έπεσε στην ζωή μας, που έλαχε στις νεώτερες γενιές, σε παιδιά του Γυμνασίου ακόμα, να τον φέρουν από σήμερα στους ώμους τους; Τι κάνουμε, έτσι που μας βαραίνει τώρα όλους μαζί και μας στοιχειώνει;

Οι άνθρωποι έρχονται στον κόσμο αυτό για να ζήσουν, όχι για να πεθάνουν. 

Οι ήρωες κι οι ηρωισμοί τους, των ανθρώπων οι θυσίες, δεν είναι η απάντηση στα βάσανα του κόσμου. 

Οι ήρωες κι οι ηρωισμοί τους, των ανθρώπων οι θυσίες, είναι η  ερώτηση. 

Την απάντηση χρωστάμε να την δώσουμε εμείς. Και χρωστάμε νάναι μια δική μας απάντηση - κανενός άλλου. 

Με τον τρόπο τους, οι ήρωες βάζουν το ερωτηματικό, θέτουν το γιατί, και μας αναγκάζουν έτσι να απαντήσουμε, να δούμε την κατάσταση, να βρούμε την αλήθεια, κάποιαν αλήθεια, που να λειτουργεί. 

Αυτό κατόρθωσε ο Παύλος Φύσσας. Τόχε πει τραγουδώντας - δεν άκουσαν πολλοί. Μεσάνυχτα, 18 Σεπτεμβρίου, τόπε κι αλλιώς - κι άκουσαν όλοι!

Κι όλοι πια πρέπει να απαντήσουμε.

Όχι με εκδίκηση και αίμα, όχι μ' άλλο αίμα στο αίμα. Οι ήρωες είναι για να σταματούν το αίμα, να στομώνουν το μαχαίρι. Γι' αυτό θυσιάζονται, πεθαίνουν, και χάνουν αυτοί τις χαρές και τις ομορφιές του κόσμου, την αγκαλιά των δικών τους, τα όσα είχαν ζήσει και τα όσα δεν πρόλαβαν να ζήσουν.  Αλλιώς, άδικα πάνε...

Ο Παύλος Φύσσας δολοφονήθηκε για τις ιδέες του - το πρώτο, που πρέπει να θυμόμαστε. Και δολοφονήθηκε όχι από προσωπικούς εχθρούς, αλλά από τους εχθρούς των ιδεών - κι αυτό είναι το δεύτερο, που πρέπει να θυμόμαστε. 

Ο Παύλος Φύσσας, στον αγώνα αυτό, έχασε ό,τι πιο πολύτιμο είχε. 
Μένει, όμως, πάντα ανοιχτό το ζήτημα να κερδίσουν οι ιδέες του - δικό μας ζήτημα αυτό!   

Των ηρώων η μοίρα αυτή είναι: Κερδίζουν κι όταν χάνουν ακόμα. 

Κερδίζουν, επειδή χάνουν.

Το ζήτημα είναι να κερδίσουμε στο τέλος κι εμείς μαζί τους. 
Θα κερδίσουμε;