"Είσαστε όλοι σας καθάρματα" - του Rodrigo Garcia

Ο Rodrigo Garcia, ένας από τους πιο αμφιλεγόμενους σύγχρονους θεατρανθρώπους - όπως συνήθως αποκαλούμε συμβατικά τους πιο τολμηρούς και αιχμηρούς καλλιτέχνες - γεννήθηκε, γιος κρεοπώλη, στην Αργεντινή το 1964, αλλά ήδη, πολύ νεαρός, το 1986, αποφάσισε να μετοικήσει στην Ισπανία, για να καλλιεργήσει το πάθος του, το θέατρο, σε περιβάλλον πολύ πιο ευνοϊκό. Ίδρυσε το "Teatro La Carniceria" ("Θέατρο Κρεοπωλείο") και προχώρησε στην υλοποίηση των πιο προχωρημένων δραματουργικών και σκηνοθετικών του οραμάτων, κερδίζοντας την προσοχή του Ευρωπαϊκού κοινού. 

  O πρωτότυπος τίτλος του έργου "Είσαστε όλοι σας καθάρματα", "Todos vosotros sois hijos de puta" ("Είστε όλοι σας που...νας γιοι"), είναι καταφανώς τολμηρότερος της Ελληνικής του απόδοσης και προετοιμάζει χωρίς προσχήματα και ευφημισμούς τον θεατή για τα χαστούκια, που του επιφυλάσσει η παράσταση. Χαστούκια φραστικά για τον θεατή, αλλά όχι και για τους πρωταγωνιστές του έργου, όπου το χαστούκι αποτελεί έναν από τους δύο κύριους πόλους του κειμένου. Το δίπολο συμπληρώνεται με το φιλί, που λειτουργεί αντιστικτικά, εμβάλλοντάς μας στον προβληματισμό μήπως και πρόκειται για δύο όψεις του ίδιου νομίσματος...   

"Ένα φιλί μπορεί να είναι ένας τόπος, όπου κοιμάσαι στα ζεστά, όπου νοιώθεις προστατευμένος, όπου διεγείρεσαι σεξουαλικά.
Ένα χτύπημα μπορεί να είναι η αρχή της οργής ή της ενοχής. Μπροστά στα χτυπήματα μεγαλώνει κανείς ή μικραίνει.

Ή το ανάποδο εντελώς:

Ένα χτύπημα μπορεί να είναι ένας τόπος όπου κοιμάσαι στα ζεστά, όπου νιώθεις προστατευμένος, όπου διεγείρεσαι σεξουαλικά.
Ένα φιλί μπορεί να είναι η αρχή της οργής ή της ενοχής. Μπροστά στα φιλιά μεγαλώνει κανείς ή μικραίνει."

Το θεατρικό κείμενο του Garcia δεν ακολουθεί τις κλασικές συμβάσεις του θεατρικού έργου, με Πράξεις, πλοκή, αρχή, μέση και τέλος, με εκκρεμότητες, που περιμένουν να αρθούν, και πάθη, που εξελίσσονται γραμμικά, μέχρι να επέλθει "δι' ελέου και φόβου η των τοιούτων παθημάτων κάθαρσις".  Υπάρχει, όμως, ο έλεος και ο φόβος. Υπάρχει ο πόνος και το δέος, που προκαλούνται σε μας, καθώς παρακολουθούμε τους πρωταγωνιστές να εκφέρουν τον θεατρικό λόγο, απευθυνόμενοι όχι τόσο ο ένας στον άλλο, όπως επιτάσσουν οι θεατρικές συμβάσεις, αλλά πιο πολύ κατ' ευθείαν σε μας, στους θεατές. Δεν είναι, άλλωστε, λίγες, οι φορές, που οι ηθοποιοί μας κοιτούν στα μάτια με τρόπο έντονο, με βλέμμα διεισδυτικό, εντυπώνοντας με τον πιο επώδυνο τρόπο ότι για μας μιλούν, για την ζωή και τους τρόπους μας, για τις συμπεριφορές, τις αρχές, τις αξίες, που έχουμε συνειδητά ή ασυναίσθητα υιοθετήσει. 
Το έργο εξελίσσεται μέσα από μια σειρά γοργά εναλλασσόμενων σκηνών, μικρών επεισοδίων, που μοιάζουν με εξομολογητικές εγγραφές ημερολογίου, προβληματισμούς και μαθήματα εις εαυτόν. Αυτός ο εαυτός, όμως, είναι πολύ ίδιος με τον δικό μας. Αν όχι σε όλες, ασφαλώς σε πολλές από τις σύντομες αυτές σκηνές ανακαλύπτουμε - ή, μήπως, αποκαλύπτουμε; - αβίαστα τον εαυτό μας, τον χαρακτήρα μας, κάτι, που είπαμε, που κάναμε, που σκεφθήκαμε, κάτι, που τώρα συνειδητοποιούμε ότι δεν μας τιμά ή που δεν ήταν επαρκές, ίσως ούτε καν ανθρώπινο, ως δράση ή αντίδραση.

"Στις μεζονέτες γίνονται πιο αποτρόπαιες πράξεις από ότι στις παραγκουπόλεις, επειδή εκεί απλά υπάρχει ο προϋπολογισμός".

Ο Garcia, έχοντας μεγαλώσει στο Buenos Aires, έχοντας περάσει από ένα σωρό "ταπεινά" επαγγέλματα, με πρώτο αυτό του κρεοπώλη, ξέρει από παραγκουπόλεις, ξέρει από ανέχεια, ξέρει κι από ακρότητες. 'Εχοντας, ωστόσο, βιώσει συνειδητά το μεταίχμιο ανάμεσα στον 20ο και στον 21ο αιώνα, γνωρίζει ότι τα απώτατα όρια των ακροτήτων, τα απώτατα όρια της υποκρισίας, ακόμη και αυτής τούτης της βίας, δεν απαντώνται τόσο στα κατώτερα στρώματα όσο στα ανώτερα, τα οποία πολύ συχνά δίνουν τον τόνο στις σύγχρονες κοινωνίες. Καρπός κοινωνικοπολιτικής παρατήρησης, το "Είσαστε όλοι σας καθάρματα", δεν είναι τελικά παρά ένας καθρέφτης, τον οποίο ο Garcia στρέφει ανελέητα προς την πλευρά μας, μήπως και μπούμε στον κόπο να διακρίνουμε καθαρά τον εαυτό μας. 

Η καλλιτεχνική Ομάδα της σκηνοθέτιδος Νάνσυ Ρηγοπούλου είχε την τόλμη να πάρει από τα χέρια του δραματουργού τον καθρέφτη αυτό και να μας καλέσει χθες, 4 Μαρτίου, και κάθε Κυριακή ώς το Πάσχα στον "Χώρο Τέχνης Ασωμάτων" να καθρεφτιζόμαστε. 

   
Δεν ήταν εύκολο το εγχείρημα, αλλά, κρίνοντας από το σκηνικό αποτέλεσμα, η Ρηγοπούλου διευκολύνθηκε και από την δυάδα των ηθοποιών, τον Γιάννη Ντάσιο και την Σεβαστή Αϊβαζίδου, που μοιράσθηκαν το όραμά της και έβαλαν πλάτη - ή, καλύτερα, έβαλαν, διέθεσαν, όλο τους το σώμα κι όχι μονάχα τον λόγο τους για να κοινωνήσει ο θεατής των μηνυμάτων και των ιδεών του Garcia. Η σκηνοθεσία απαίτησε από τους ηθοποιούς απόλυτη ακρίβεια στο timing του λόγου τους, απαίτησε σε αρκετές στιγμές σύγχρονη εκφορά λόγου, απαίτησε, ενδεχομένως κατά κύριο λόγο, σωματικές ερμηνείες. Οι ηθοποιοί παίζουν με χέρια και με πόδια, παίζουν με κινήσεις του κεφαλιού και του λαιμού, με όλα τους τα μέλη. Παίζουν με ακρίβεια κινήσεων και με νόημα κινήσεων. Αλλά και με μια πλαστικότητα, που στον βαθμό που αγγίζει τα όρια του χορού, μπορούμε πια να μιλάμε για συνδυασμό σκηνοθετικής και χορογραφικής προσέγγισης, που κρύβει πολλούς μήνες προετοιμασίας πίσω της.
Ο Γιάννης Ντάσιος και η Σεβαστή Αϊβαζίδου ανταποκρίνονται στα ζητούμενα με αξιοθαύμαστη επάρκεια. Επί 70 και πλέον λεπτά ξοδεύονται στην σκηνή χωρίς ανάσα, εξουθενώνονται χωρίς ανάπαυλα, χωρίς στιγμές σιωπής και ανάκτησης δυνάμεων. Αεικίνητοι, διατρέχουν το σανίδι οριζοντίως, καθέτως και διαγωνίως, λουσμένοι σε τόσο φως, ώστε να μην κρύβεται καμμιά ατέλεια, καμμιά λεπτομέρεια.
Οι φλέβες τους πάλλονται, τα σώματα τους συντονίζονται μεταξύ τους, καθώς και με τον εσωτερικό ρυθμό του κειμένου. Η ροή των ιδεών του Garcia και των υλοποιήσεων της Ρηγοπούλου διαπερνά το είναι τους, γίνεται ροή λόγου και κινήσεων σε θαυμαστή και αποτελεσματική αρμονία. Όταν πλησιάζουν τους θεατές, είναι τέτοια και τόση η ένταση του βλέμματος και του λόγου,ώστε μάταια πασχίζουμε να αποφύγουμε το κάρφωμα. Μιλάνε για μας και μιλάνε σε μας, κατάμουτρα, χωρίς ωραιοποιήσεις και υπεκφυγές, χωρίς προσχήματα και συμβατικότητες. Το ξέρουμε, το καταλαβαίνουμε... Και σκύβουμε το κεφάλι... Αλλά η αλήθεια είναι εκεί, μπροστά μας και πολύ κοντά μας!

 Η τέχνη, η κάθε τέχνη, μπορεί να έχει, πολλές μαγικές στιγμές. Μια από αυτές είναι όταν, βλέποντας ή ακούγοντας ένα έργο τέχνης, καταλαβαίνεις ή νοιώθεις ότι σε αφορά προσωπικά, ότι μιλάει για σένα, για δικά σου βιώματα και εμπειρίες. Μερικές φορές αυτό είναι δυνητικά "ενοχλητικό", ίσως και "οδυνηρό", γιατί μοιάζει να παραβιάζει την προσωπική σου σφαίρα, αλλά δεν παύει ποτέ να είναι μεγαλειώδες. Το μονοπάτι προς την συνειδητοποίηση και την αυτογνωσία δεν ήταν ποτέ εύκολο και δεν θα γίνει τώρα. Αλλά, τουλάχιστον ο Garcia, βοηθούμενος εδώ από όλη την  Ομάδα της Νάνσυ Ρηγοπούλου και δραστικά από το ντουέτο Ντάσιου-Αϊβαζίδου, ρίχνουν άπλετο φως στον δρόμο. Τα υπόλοιπα είναι δική μας δουλειά και ευθύνη...
Δείτε την παράσταση και θα δείτε!