Ο ΘΡΙΑΜΒΟΣ ΤΟΥ ΕΡΩΤΑ - ή, αλλιώς, "ο έρωτας και η δικαιοσύνη με οδηγούν"

Στο έργο του 1732  "Ο θρίαμβος του έρωτα", ο Pierre Carlet de Chamblain de Mariveaux (1688-1763) καταπιάνεται για μιαν ακόμη φορά με το προσφιλές του γαϊτανάκι του έρωτα, τις σκανταλιές και τα τερτίπια του υπηρετικού προσωπικού και τις παρενδυσίες - με την διαφορά, όμως, ότι στην αμφιλεγόμενη τακτική των μεταμφιέσεων και των πολλαπλών προσωπικοτήτων καταφεύγει τώρα μια πριγκίπισσα, η κληρονόμος του θρόνου της Σπάρτης και όχι κάποιο μέλος της λαϊκής τάξης. Τολμηρή για την εποχή της η επιλογή αυτή του Γάλλου συγγραφέα, που γίνεται ακόμη πιο τολμηρή και σκανδαλώδης, αν συνεκτιμήσουμε ότι στην πορεία του έργου, η πριγκίπισσα Λεωνιδία, με τις μεταμφιέσεις της, πιάνει στα ερωτικά της δίχτυα τρεις ευγενείς, δύο άνδρες διαφορετικής ηλικίας και μια γυναίκα: τον νεαρό πρίγκηπα Άγη, τον μεγαλύτερο σε ηλικία φιλόσοφο Ερμοκράτη και την συντηρητική αδελφή του Λεοντίνη. 

Διόλου πρέποντα, ηθικά και δεοντολογικά όλα αυτά για μια γαλαζοαίματη, αλλά η Λεωνιδία έχει σοβαρά επιχειρήματα και δικαιολογίες για τα τεχνάσματά της. Έχει μάθει ότι όχι η ίδια, αλλά ο Άγης είναι ουσιαστικά ο νόμιμος δικαιούχος του θρόνου της Σπάρτης και θέλει να τον αποκαταστήσει στον θρόνο. Τον έχει, όμως, ερωτευθεί κιόλας, οπότε μεταμφιέζεται για να τον προσεγγίσει, να τον κάνει να την ερωτευθεί και να βασιλέψουν μαζί ως ζευγάρι πια στην Σπάρτη. Μ' ένα σμπάρο δυό τρυγόνια, θάλεγαν οι υπήκοοί της!

Από την άποψη αυτή, η ίσως πιο σημαντική φράση του έργου είναι αυτή, που ο Mariveaux βάζει στο στόμα της Λεωνιδίας μέσα στα πρώτα λίγα λεπτά της πλοκής: "...c'est l'amour et la justice qui m' inspirent.".  "Ο έρωτας και η δικαιοσύνη με εμπνέουν" - ή "με οδηγούν", στην Ελληνική μετάφραση του έργου από την Βένια Σταματιάδη. Με τα λόγια αυτά δικαιολογούνται οι επιλογές και τα τεχνάσματα της πριγκίπισσας και δικαιολογεί κι ο συγγραφέας την δική του τολμηρή επιλογή να βάζει επί σκηνής μια πριγκίπισσα να καταφεύγει σε αυτά! Αποτελούν, όμως, ταυτόχρονα και το κλειδί της κατανόησης των δρώμενων, το ανθρώπινο και πολιτικό υπόβαθρο ενός θεατρικού έργου, που ψάχνει τον δρόμο του προς το σύγχρονο θεατρικό κοινό. Έρωτας και δικαιοσύνη - κλασικές αξίες υπεράνω τάξεων, εθνών και κοινωνιών σε ένα κλασικό έργο.  

Η πρόκληση και το στοίχημα στην παρουσίαση τέτοιων θεατρικών έργων είναι σχεδόν πάντα το ανέβασμα. Η σκηνοθετική και η ερμηνευτική προσέγγιση είναι τα πρώτα στοιχεία, που καλούνται να φρεσκάρουν το κείμενο και να αναδείξουν εκείνα τα χαρακτηριστικά του, τις ιδέες, τις σκέψεις και τα κίνητρα των πρωταγωνιστών, που εξακολουθούν να αφορούν τους θεατές πολλά χρόνια μετά το γράψιμό τους. Αυτό το στοίχημα το κερδίζει από την πρώτη κιόλας στιγμή "Ο θρίαμβος του έρωτα", όπως ανέβηκε στο Θέατρο "ΣΤΑΘΜΟΣ" (Βίκτωρος Ουγκώ 55, Μεταξουργείο) από την "LIMINAL PRODUCTIONS", σε σκηνοθεσία Κωνσταντίνου Μαραβέλια και ερμηνεία από τους ηθοποιούς Φένια Σχοινά, Αθηνά Σακαλή, Κωνσταντίνο Ρεπάνη,

Nίκο Τσιμάρα, Αιμίλιο Αλεξανδρή, Hλιάνα Μπαφέρου και Φάνη Παυλόπουλο.  Ο σκηνοθέτης τοποθέτησε όλους τους ηθοποιούς σε καρέκλες περιμετρικά της σκηνής, διατηρώντας τους παρόντες σε όλη την διάρκεια του έργου. Μετέτρεψε έτσι το έργο σε έργο συνόλου, καθώς όλοι οι ηθοποιοί, ακόμη κι όταν δεν παίζουν οι ίδιοι, παραμένουν ορατοί στο κοινό και ανά πάσα στιγμή μάρτυρες των δρώμενων. Εξακολουθούν, μάλιστα, να είναι και μέτοχοι της δράσης με τον τρόπο τους, καθώς με εκφράσεις του προσώπου ή με την γλώσσα του σώματος "σχολιάζουν" πράξεις, λόγια, εξελίξεις.
Αντί της αλλαγής σκηνικών και χώρων, ο θεατής βρίσκεται αντιμέτωπος με μια σειρά tableaux vivants, που δημιουργούνται από τους ηθοποιούς, δεν είναι ποτέ όμοια και διαδέχονται το ένα το άλλο με τον ίδιο γοργό ρυθμό, με τον οποίο εκφέρεται εκ παραλλήλου ο θεατρικός λόγος και εξελίσσεται η πλοκή.

To πρώτο αυτό επίπεδο αλληλεπίδρασης μεταξύ των ηθοποιών ακολουθεί ένα δεύτερο επίπεδο, μέσω της κινησιολογίας, την οποία επιμελήθηκε η Αγγελική Τρομπούκη. Οι χαρακτήρες του έργου κινούνται με χάρη και πλαστικότητα, που αγγίζουν συχνά τα όρια της χορογραφίας. Κυρίως, όμως, αυτή η "χορογραφημένη" κινησιολογία συμπληρώνει τον θεατρικό λόγο. Τον τοποθετεί στέρεα σε ένα συνολικό πλαίσιο τρόπων, που χαρακτηρίζουν την εποχή της δράσης, το περιβάλλον των ευγενών, την επιδεικτική δουλικότητα των κατώτερων στρωμάτων. Δεν περνούν απαρατήρητες οι σχεδόν χορευτικές κινήσεις των δαχτύλων και οι βαθειές κάμψεις της μέσης του υπηρέτη - Κωνσταντίνου Ρεπάνη - σε αντίστιξη με την άκαμπτη κορμοστασιά του ευγενούς Ερμοκράτη - Φάνη Παυλόπουλου - ή σε αντίστιξη με την δυστοκία, που παρουσιάζει στην υπόκλιση η αλλιώς συνηθισμένη πριγκίπισσα Λεωνιδία - Φένια Σχοινά - εν όσω παριστάνει τον ταπεινής καταγωγής Φωκίωνα.  Στο δεύτερο αυτό επίπεδο της κινησιολογικής προσέγγισης, ο "Θρίαμβος" είναι σαφώς χορογραφημένος με ιδιαίτερη επιμέλεια. Η μελέτη κινήσεων και χειρονομιών και η ακριβής απόδοσή τους από τους ηθοποιούς είναι εμφανής σε όλες τις επί μέρους σκηνές. Συνυφασμένος με την προσωπικότητα και την καταγωγή τους ο τρόπος, με τον οποίο συνεννοείται και συντονίζεται το προσωπικό, το ντουέτο των Κωνσταντίνου Ρεπάνη-Νίκου Τσιμάρα, που  εκβιάζουν χαριτωμένα, για να επωφεληθούν υλικά από την κατάσταση. Εκλεκτικά συγκρατημένη, διστακτική, σεμνή, η κάθε κίνηση της "άβγαλτης" Λεοντίνης - Ηλιάνας Μπαφέρου. Λεπτεπίλεπτος ακόμη και στα σχεδόν παιδιάστικα χτυπήματά του ο συνεσταλμένος Άγης - Αιμίλιος Αλεξανδρής.  Χαριτωμένα έκπληκτη, σαν χαμένη, η συνοδός της Λεωνιδίας, η Κορίνα - Αθηνά Σακαλή - που πασχίζει να κατανοήσει τα σχέδια και τα κίνητρα της πριγκίπισσάς της και το πώς της έλαχε της ίδιας ο κλήρος να την συνοδεύσει σ' αυτήν την περιπέτεια.
Καθοριστική ψηφίδα για την όλη παράσταση αποτελούν τα εξαιρετικά κοστούμια του Μάριου Ράμμου, που εμπνέονται από τις ενδυμασίες εποχής, τις οποίες εμπλουτίζουν με πιο σύγχρονες πινελιές, χωρίς σε καμμία περίπτωση να γεννούν κραυγαλέο, προκλητικό ή μπουφόνικο αποτέλεσμα. Ρούχα και αποχρώσεις καταφέρνουν να δέσουν με τους αντίστοιχους χαρακτήρες: πιο αέρινα υφάσματα σε πιο απαλά και παστέλ χρώματα για τις τρεις γυναίκες και τον Άγη, πιο εφαρμοστά ρούχα σε εντονότερα χρώματα για τους δύο χαρακτήρες του υπηρετικού προσωπικού και τον αυστηρό φιλόσοφο Ερμοκράτη.
Συνολικά, "Ο θρίαμβος του έρωτα", όπως τον συνέλαβε και τον υλοποίησε ο σκηνοθέτης Κωνσταντίνος Μαραβέλιας με την καλλιτεχνική του ομάδα και την "LIMINAL PRODUCTIONS", δεν είναι απλώς μια έντιμη παράσταση, αλλά μια μελετημένη στις λεπτομέρειες παραγωγή, που αποδίδει δικαιοσύνη στο κομψό γράψιμο του Mariveaux. Το λεγόμενο "Mariveaudage", ο ιδιαίτερος τρόπος, με τον οποίο συνταίριαζε τις λέξεις ο μεγάλος Γάλλος κωμωδιογράφος, αναλύοντας εξαντλητικά σκέψεις, ιδέες και συναισθήματα, που απηχούσαν τον εσωτερικό κόσμο των ηρώων του και αντικατοπτρίζανε την κοινωνία της εποχής του, δικαιώνεται απολύτως στην παράσταση του "ΣΤΑΘΜΟΥ". Παράσταση που χαρακτηρίζεται και από μιαν ακόμη σπουδαία καινοτομία, ενδεικτική της ευαισθησίας των συντελεστών: υπέρτιτλοι με τους διαλόγους και ταυτόχρονη διερμηνεία στην νοηματική γλώσσα για κωφούς και βαρηκόους, περιγραφή των δρώμενων επί σκηνής μέσω ειδικών ακουστικών για τυφλούς. Πλήρης θεατρική Άνοιξη, παράλληλα με την Αθηναϊκή!     

 

          

Υ.Γ.: Πρώτη δημοσίευση στο ΒΟΕΜ RADIO