Πέμπτη 18 Μαρτίου 2010

Στον Έβρο

Από χθες το πρωί - πολύ πρωί, όμως... που πιο πρωί δεν γινόταν - είμαι στον Έβρο.  Τόσο βόρεια δεν είχα βρεθεί ποτέ - μόλις μια ανάσα από την Τουρκία κι από την Βουλγαρία...
Το ποτάμι πράγματι υπερχειλισμένο, όπως διαβάζαμε στον Τύπο πρόσφατα κι όπως συμβαίνει συχνά, μου λένε οι οικοδεσπότες μου.


Η Άνοιξη ολόγυρα προελαύνει ορμητική και θριαμβεύει παντού... επί τέλους, ο Χειμώνας υποχωρεί - να πάει στο καλό... λέμε τώρα, ποτέ μου δεν τον συμπάθησα!



Πρώτη στάση στην περιήγηση αυτή οι Φέρες με την περίφημη εκκλησία της Παναγίας της Κοσμοσώτειρας... Στέκομαι για λίγο απ' έξω... Είχα διαβάσει για την εκκλησία από πριν και πράγματι η αρχιτεκτονική της εντυπωσιάζει...  


Η Παναγία η Κοσμοσώτειρα είναι το προσκυνηματικό κέντρο των απανταχού Θρακιωτών, το σημαντικότερο βυζαντινό μνημείο της Θράκης και ένα από τα σπουδαιότερα της Ελλάδας. Κτίσθηκε  το 1151/52 από τον Σεβαστοκράτορα Ισαάκιο Κομνηνό, γιο του αυτοκράτορα Αλέξιου Α΄ Κομνηνού.
Ολοφάνερο εδώ πως του περίσσευε το δέος κι η πίστη, παρά τις πολλές ανομίες του - σκέφτομαι ότι ίσως αυτά τα δυό να πηγαίνουν πάντα μαζί, χέρι-χέρι... Ανομίες, φιλοδοξίες απέραντες, απληστία... και για αντίβαρο, η πίστη!  
Απογοητευμένος πια ο Ισαάκιος από τα αποτελέσματα μιας ζωής αφιερωμένης σε συνωμοσίες για την κατάκτηση της εξουσίας, στρέφεται στα θεία προς το τέλος της ζωής του και, 59 ετών πια, ιδρύει  στη Βήρα, τις σημερινές Φέρες, λίγα χιλιόμετρα μακριά από την Αλεξανδρούπολη, μια νέα μονή αφιερωμένη στη Θεομήτορα Παναγία την Κοσμοσώτειρα, προς 'κουφισμόν της ψυχής του' και με σκοπό να γίνει η τελευταία του κατοικία, το μαυσωλείο του.
Προσφέρει όλη του την περιουσία στην μονή κι επιβλέπει προσωπικά το χτίσιμο.
Το Ιδρυμα ήταν μεγαλοπρεπές και ισάξιο των υπόλοιπων αυτοκρατορικών μονών της Οικογένειας των Κομνηνών ( Μονή της Χώρας Παντοκράτορος Χριστού). Ο κτήτορας Ισαάκιος Κομνηνός κατασκευάζει, αρχικά, το Καθολικό. Τις εργασίες παρακολουθεί ο ίδιος. Ο αρχιτεκτονικός του τύπος είναι σταυροειδής με τρούλο, σε μια - σπανιότατη - παραλλαγή του δικιονίου. Ο Γραμματικός του, ο Μιχαήλ, δίνει στον ναό την μεγαλοπρέπεια, που του αρμόζει. Ο ναός , αν και μετρίου όγκου , γίνεται επιβλητικός χάρη στο εντυπωσιακό ύψος που του προσφέρει ο αρχιτέκτονας, μαζί με τον ιδιαίτερα μεγάλο τρούλο , τις σοφές αναλογίες των διαστάσεων, τη έλλειψη κιονοστοιχιών.
Το έργο προκαλεί τον θαυμασμό, όχι μόνο των συγχρόνων του, αλλά και των σημερινών μελετητών. Οι αγιογράφοι, που φτάνουν από την Βασιλεύουσα, αποτυπώνουν την θεία ζωή της Παναγίας και του Χριστού με την αριστουργηματική τεχνοτροπία της Κωνσταντινουπολίτικης Σχολής.
Από τις αγιογραφίες, που σώζονται ώς σήμερα, ξεχωρίζουν αυτές στο κέντρο του ναού. Πρόκειται για ανεπίγραφες αγιογραφίες τεσσάρων στρατιωτικών αγίων, που έχουν ταυτιστεί με πρόσωπα της οικογένειας των Κομνηνών.
Το αστραφτερό μάρμαρο του δαπέδου, των κιόνων, του τέμπλου καθώς και η επένδυση χρυσού φωτίζουν το εσωτερικό του ναού μαζί με το πλήθος των παραθύρων. Ο ναός της Παναγίας της Κοσμοσώτειρας γίνεται περίλαμπρος και ο κτήτορας αποτυπώνει στο Τυπικόν την εντολή έτσι να διατηρείται στους αιώνες.
Δεν έγινε, βέβαια, αυτό... Οι εμφυλιοπολεμικές συγκρούσεις στο Βυζάντιο, οι πόλεμοι με Φράγκους και Βουλγάρους, η κατάκτηση από τους Οθωμανούς είχαν ως αποτέλεσμα την λεηλασία της περιουσίας της Μονής και του ναού του ίδιου, την καταστροφή των πολλών κτισμάτων και τελικά την μετατροπή του σε τζαμί, την επικάλυψη των τοιχογραφιών.
Στα νεώτερα χρόνια, μετά το 1920, χάρις στον Αναστάσιο Ορλάνδο κι αυτό, η εκκλησία αποκαταστάθηκε και περισώθηκε ό,τι μπορούσε να σωθεί.

Το καμπαναριό είναι έξω από την εκκλησία... Φωτογραφίζω...





... και μπαίνω μέσα... κάθομαι...




... και μένω να κοιτάζω εκστασιασμένος τον τρούλλο, που μοιάζει να αιωρείται πάνω απ' το κεφάλι μου, να μη στηρίζεται πουθενά, έτσι όπως λείπουν οι κολώνες κι ο χώρος του ναού είναι ενιαίος...


Είμαι σχεδόν μόνος... Μια γυναίκα μόνο προσεύχεται σε μια γωνιά της εκκλησίας. Περιμένω να φύγει...


... και, απολύτως μόνος πια, με όλη την αναγκαία συγκέντρωση και ησυχία, αρχίζω να φωτογραφίζω...







... λες και προσπαθώ να κρατήσω, να πάρω μαζί μου κάτι από την ομορφιά, το αρχιτεκτονικό θαύμα, την έκσταση της στιγμής...

Υ.Γ.: Αρχιτεκτονικές και ιστορικές πληροφορίες για την Κοσμοσώτειρα και τον Ισαάκιο εδώ.

30 σχόλια:

ELvA είπε...

''Iσως αυτά τα δυό να πηγαίνουν πάντα μαζί, χέρι-χέρι..Ανομίες, φιλοδοξίες απέραντες, απληστία... και για αντίβαρο, η πίστη!''

Bγαλε το 'ισως' και εισαι 'μεσα' για τους περισσοτερους θρησκευομενους εν Ελλαδι και στο εξωτερικο! ;)

Φιλια, Αστεροειδη μας που γυρνας με τη καμερα στο χερι! (και πολυ καλα κανεις,σε ζηλευω!) ;)

orfia είπε...

Ωραια ξεναγηση....και μας εδωσες πληροφοριες για ενα ενδιαφερον ιστορικο κομματι !!
Ειτε ειναι δουλεια ειτε αναψυχη...μια "ζηλεια"...ειναι παρουσα...
Καλημερα

Filitsa Themeli είπε...

Δεν αξιώθηκα ταξίδι στα βόρρεια...ομως μολις το αξιώθηκα!!!!!
Γιάννη με όλη μου την αλήθεια σου λέω πως αυτο το ''οδηπορικό''είναι απ'τις καλύτερες καταγραφές σου....
Οι φωτό σου φεύγουν απ'την εικονική τους υπόσταση και φτάνουν στη πραγματικότητα του αταξίδευτου!!!!!
Σαν εμένα....Σ'ευχαριστω γι'αυτή την εμπειρία

roadartist είπε...

Δεν έχω πάει ποτέ και πραγματικά με ταξίδεψες..
(και εγώ ζηλεύω όπως η elva) :D

aKanonisti είπε...

Πράγματι είναι διάσημη αυτή η εκκλησία..... και είναι πανέμορφη... όπως και οι καταπληκτικές φωτογραφίες σου..
(Ουφ επαναλαμβάνομαι αλλά... αλλά...)
Σε μία ανάλογη εμπειρία...που είχα μείνει μόνη σε μία πανάρχαιη εκκλησία στο Βελβεντό... μπήκαν από την μισάνοικτη πόρτα, χελιδόνια....
Και ήταν τόσο όμορφα....σχεδόν μαγικά...
Ισως το πιο κοντινό αίσθημα στο θρησκευτικό , που είχα στη ζωή μου...

fevis είπε...

Καλά.. Οι φωτογραφίες όπως πάντα μαγικές... Αλλά τι κάνεις στον Έβρο παιδί μου?:-))

vag_elis είπε...

"..και, απολύτως μόνος πια, με όλη την αναγκαία συγκέντρωση και ησυχία, αρχίζω να ..." , περιμένω να διαβάσω "προσεύχομαι", και γράφεις ¨φωτογραφίζω".
Εγώ πάντως, διαβάζοντάς σε και βλέπονταε τις φωτογραφίες, μπήκα στην ατμόσφαιρα της εκκλησίας και της ιστορίας της, και αισθάνθηκα την ανάγκη να ξεκλέψω λίγο χρόνο για μένα..

ασωτος γιος είπε...

ωραια ξεναγηση, φωτογραφιες που μιλανε οσο χιλιες λεξεις, εχω κανα φανταριλικι στον εβρο και στους κηπους και ακομη θυμαμαι την ανοιξη , την αγρια ανοιξη εκει, σε κατι τετραημερα σε σκηνες , κοντα σ ενα παραποταμο του εβρου που λεγοταν ..."μαριτσα"
να σαι καλα

DonnaBella είπε...

Patrides! :-) O pateras mou einai apo to Soufli, exw na paw apeira xronia.
Ama deis kanenan pelargo (einai isws akoma nwris) na vgaleis photo na anevaseis, se parakalw!

CsLaKoNaS είπε...

Πάρα πολύ ωραίο άρθρο. Και όσο δεν πιστεύω στα θεία, τόσο σέβομαι και εκτιμώ τη θρησκευτική έκφραση στην αρχιτεκτονική και γενικότερα στην τέχνη.

Καλό υπόλοιπο στον Έβρο, που δεν έχω πάει και θέλω πάρα πολύ, αλλά είμαι λίγο μακριά...

John D. Carnessiotis "Asteroid" είπε...

Elva, το πιστεύω κι εγώ αυτό απόλυτα, τελικά...
Σ' ευχαριστώ - ό,τι μπορώ κάνω κι εγώ!!!
;-)

John D. Carnessiotis "Asteroid" είπε...

Είναι αναψυχή, Orfia... Έχουμε τόσες ομορφιές στην Ελλάδα και νοιώθω πως το χρωστάμε να δούμε όσο περισσότερες μπορούμε...

John D. Carnessiotis "Asteroid" είπε...

Φιλίτσα, ευχαριστώ! Αυτός είναι κι ο ρόλος τέτοιων αναρτήσεων: να μας ταξιδεύουν όλους!

John D. Carnessiotis "Asteroid" είπε...

Σ' ευχαριστώ, Roadartist! Αν σε ταξίδεψα, mission accomplished!
;-)

John D. Carnessiotis "Asteroid" είπε...

Το θρησκευτικό βίωμα, Ακανόνιστη, είναι αυστηρά προσωπικό, όχι μόνον καθ' εαυτόν, αλλά ακόμα και στον τρόπο, με τον οποίο βιώνεται.
Πολύ συχνά, η μέθεξη με το θείο ή η αίσθησή της είναι τελείως απρόσμενη κι αιφνίδια και κρατάει μονάχα μια στιγμή... Και επίσης πολύ συχνά αυτή μια στιγμή αρκεί - κάποιοι δεν έχουν ποτέ ούτε αυτήν την μια στιγμή!
Σ' ευχαριστώ...

John D. Carnessiotis "Asteroid" είπε...

Ευάκι, έχω εκδράμει στην Θράκη... απλώς, αυτό!
;-)

John D. Carnessiotis "Asteroid" είπε...

Βρε βαγγέλη... αφού με ξέρεις εσύ!!!
;-)

John D. Carnessiotis "Asteroid" είπε...

Νάσαι κι εσύ καλά, Άσωτε Υιέ μου, και να ξανάρθεις υπό συνθήκες καλύτερες από εκείνες, εύχομαι!

John D. Carnessiotis "Asteroid" είπε...

Donna, είναι πράγματι νωρίς για πελαργούς... άδειες οι φωλιές τους, για την ώρα.

John D. Carnessiotis "Asteroid" είπε...

CsLakonas, ευτυχώς η εκτίμηση της καλλιτεχνικής προσέγγισης του θείου και του θρησκευτικού βιώματος είναι απολύτως ανεξάρτητη από το αν πιστεύουμε ή όχι και πόσο εμείς προσωπικά... και, επί πλέον, δείχνει ένα πνεύμα ανοιχτό, έτσι κι αλλιώς!

STELIOS PENTARVANIS είπε...

φιλε Asteroid κάθε φορά που μιλάς για ένα τόπο με κάνεις να θέλω να πάω. ;-)

Ephemeron είπε...

Στη βιβλιοθηκη μου ακομα υπαρχουν... "Βιβλικη αρχαιολογια", "Γραμματικη της αρχαιας Εβραϊκης γλωσσας", η Παλαια Διαθηκη στα Εβραϊκα, Βυζααντινη αρχαιολογια, κλπ. αλλα.. με το περασμα του χρονου, τα αφησα πισω μου, και το μονο που τελικα εμεινε μες το μυαλο μου ειναι καποιες πασχαλιατικες μυρωδιες και μερικες ωραιες εικονες οπως οι δικες σου...

("Αχ σπουδασα Φιλοσοφια
και Νομικη και Γιατρικη,
αλι μου και Θεολογια
με κοπο και με επιμονη,
και ναμαι εδω
με τοσα φωτα
εγω ο μωρος
οσο και πρωτα...")

Unknown είπε...

Το ποτάμι είναι πλημμυρισμένο, για άλλη μια χρονιά. Αυτό το ποτάμι πάντα θαρρείς και κουβαλάει ένα φούσκωμα σαν πνιχτό "ωχ". Άλλο να το λες και άλλο να το βλέπεις...

Αν η εκκλησία, η "Κοσμοσώτειρα", μιλάει για "ιστορία", το ποτάμι μιλάει, είναι η ίδια η ζωή. Και η ζωή αυτή, εκεί που συναντιούνται τρεις λαοί και δυο πολιτισμοί, κρύβει πληγές που είναι ανοικτές ακόμη...

Όμορφο το μικρό σου οδοιπορικό, Αστεροειδή, όμορφη η ματιά σου. Στην Θράκη, όμως, η ομορφιά της δεν σε απελευθερώνει ούτε σε χαροποιεί γιατί, έστω και με την άκρη του ματιού σου, αντιλαμβάνεσαι δίπλα στην ομορφιά, τις πραγματικότητες των ανθρώπων, που κυλούν σαν το φουσκωμένο ποτάμι...

sCaTterBraiN είπε...

πολύ όμορφες φωτογραφίες φίλε και υπέροχη η ξενάγηση.

είναι ιδέα μου, ή ο χριστός μας κάνει άσεμνες χειρονομίες πίσω από το καντήλι ;-)

καλό σκ!

Hfaistiwnas είπε...

Ωραίες φωτογραφίες και πληροφορίες!
Πολύ όμορφη εκκλησία! Σας έκανε και καλό καιρό λογικά!!

John D. Carnessiotis "Asteroid" είπε...

Wrong Man, φίλε μου, αυτό κι αν είναι φιλοφρόνηση!
;-)
Σ' ευχαριστώ!

John D. Carnessiotis "Asteroid" είπε...

Τίποτε δεν άφησες πίσαω σου, Εφήμερε! Όλα μαζί σου, μέσα σου, είναι - όσο κι αν δεν φαίνονται σε μια πρώτη ματιά...

John D. Carnessiotis "Asteroid" είπε...

Είναι, πράγματι, ένας άλλος κόσμος η Θράκη, ΑΕΡΙΚΟ... Ελπίζω να το συζητήσουμε αναλυτικότερα, καθυώς θα ανεβάζω στιγμές από αυτό το οδοιπορικό...

John D. Carnessiotis "Asteroid" είπε...

SB, τέτοια λες και μετά τα ανεβάζεις στο "Embarassing Moments series"!!!
;-)

John D. Carnessiotis "Asteroid" είπε...

Ο καιρός ήταν πολύ καλός και η εμπειρία από την Θράκη μοναδική, Ηφαιστίωνα...

 
GreekBloggers.com